Sociallıq járdem mánzilli boladı: shańaraqlar endi kategoriyalarǵa qarap qollap-quwatlanadı, ayırım shańaraqlarǵa dáramat alıw imkaniyatı jaratıladı, kámbaǵal shańaraqlardıń perzentleri ushın jeńillikler beriledi – Prezident pármanına sholıw.

Mámleketimizde ámelge asırılıp atırǵan sociallıq-ekonomikalıq reformalarǵa muwapıq xalıqtı sociallıq qorǵaw, nátiyjeli sociallıq qorǵaw siyasatın júrgiziwge ayrıqsha itibar qaratılmaqta. Sońǵı jıllarda xalıq ushın ajıratılǵan sociallıq járdem kólemi 5 esege arttırıldı, 2 millionnan aslam shańaraq usı sociallıq qorǵaw baǵdarlamaları menen qamtıp alındı.
Jaqın eki jıl ishinde xalıqqa sociallıq xızmetler kórsetiwdiń sapasın túp-tiykarınan arttırıw, bul tarawǵa aldınǵı xalıqaralıq standartlarǵa tiykarlanǵan pútkilley jańa basqarıw sistemasın engiziw maqsetinde 47 nızamshılıq hújjeti (3 Nızam, 6 Prezident pármanı hám 12 qararı, 26 Húkimet qararı) qabıl etildi.
Usı normativlik-huqıqıy hújjetler tiykarında mámleket tárepinen kepillengen sociallıq xızmetler hám járdemlerdiń máhálle dárejesine túsiriliwin támiyinlew maqsetinde, 208 rayon (qala) larda “Insan” sociallıq xızmetler oraylarınıń jumısı jolǵa qoyıldı.
Orınlarda sociallıq xızmetker hám onıń assistenti lawazımı engizilip, hár bir máhálledegi shańaraq sanı, sociallıq qorǵawǵa mútáj xalıq toparların esapqa alǵan halda sociallıq xızmetkerler “aymaq – uchastka – máhálle” principi tiykarında biriktiriledi.
Statistikalıq maǵlıwmatlarǵa názer taslaytuǵın bolsaq, usı jıldıń birinshi shereginde “Insan” orayları tárepinen jámi 1 mln 238 mıń arza qabıl etilgen bolıp, sonnan 752 mıń (61%) arzaǵa xızmet kórsetilgen. Salıstırıw ushın: 2024-jıldıń I shereginde puqaralardan 58,2 mıń arza qabıl etilgen bolıp, bul kórsetkish usı jıldıń birinshi shereginde 21,3 esege artqan. Sonday-aq, 2024-jıldıń mart ayında 27 túrdegi sociallıq xızmet hám járdemler ushın arza qabıl etilgen bolsa, usı jıldıń mart ayında 103 túrdegi xızmetler ushın puqaralardan arza hám múrájatlar qabıl etiw imkaniyatı jaratılǵan.
Jaqında qabıl etilgen “Kámbaǵal shańaraqlardı mámleket tárepinen sociallıq qollap-quwatlaw sistemasın bunnan bılay da jetilistiriw haqqında”ǵı Prezident pármanı [PP-84] sociallıq qorǵaw tarawında mánzillilik, nátiyjelilik hám jańa imkaniyatlardı támiyinlew arqalı bul baǵdardı jańa basqıshqa kóteredi.
Pármannıń tiykarǵı táreplerine toqtap ótemiz.
Sociallıq járdem mánzilli boladı: shańaraqlar endi kategoriyalarǵa qarap qollap-quwatlanadı
2025-jıl 15-maydan baslap Kámbaǵal shańaraqlar reestrine kirgizilgen hám oǵan túsiw qáwpi astında bolǵan shańaraqlar “qızıl,” “sarı” hám “jasıl” kategoriyalarǵa bólinedi. Mámleket tárepinen kórsetiletuǵın sociallıq járdemler usı kategoriyalarǵa qarap belgilenedi (turaq jaylardı ońlaw, tiklew hám beyimlestiriw jáne densawlıqtı saqlaw boyınsha járdemler buǵan kirmeydi).
“Qızıl” kategoriyaǵa tómendegi kriteriyalarǵa sáykes, hár bir aǵzasına tuwra keletuǵın ortasha aylıq dáramatı minimal tutınıw qárejetlerinen tómen bolǵan shańaraqlar kirgiziledi:
– aǵzalarınan keminde birewi densawlıǵı sebepli isley almaytuǵın shańaraq;
– kútimge mútáj aǵzası, sonıń ishinde, mayıp perzenti bar shańaraq;
– basqalardıń kútimine mútáj jalǵız jasawshı yamasa jalǵız kekse yaki jalǵız mayıplıǵı bolǵan shaxstan ibarat shańaraq;
– baǵıwshısın joǵaltqan yaki baǵıwshısı jazanı orınlaw mákemesinde bolǵan shańaraq.
“Sarı” kategoriyaǵa – hár bir aǵzaǵa tuwra keletuǵın ortasha aylıq dáramatı minimal tutınıw qárejetlerinen az bolǵan, biraq barlıq aǵzaları miynetke jaramlı bolǵan shańaraqlar kirgiziledi.
“Jasıl” kategoriyaǵa – hár bir aǵzaǵa tuwra keletuǵın ortasha aylıq dáramatı minimal tutınıw qárejetleriniń 1 esesinen 1,5 esesine shekem bolǵan hám tómendegi normalardan birine sáykes keletuǵın shańaraqlar kirgiziledi:
– shańaraq “qızıl” yamasa “sarı” kategoriyadan shıǵarılǵan bolsa;
– shańaraqtıń Kámbaǵal shańaraqlar reestrine túsiw itimalı joqarı bolsa.
Kámbaǵal shańaraqlarǵa jeńillikler hám járdemler beriw tártibi ózgeredi
2025-jıl 1-iyunnan baslap:
– nızamshılıq hújjetlerinde Sociallıq qorǵawdıń birden-bir reestrindegi shańaraqlar ushın belgilengen sociallıq xızmetler, járdemler hám jeńillikler Kámbaǵal shańaraqlar reestrine kirgizilgen shańaraqlarǵa da engiziledi. 2026-jıl 1-yanvardan bolsa bul jeńillikler tek ǵana Kámbaǵal shańaraqlar reestrindegi shańaraqlarǵa beriledi;
– mámleketlik xızmetlerden paydalanǵanda tólenetuǵın bajı, jıyım hám basqa tólemlerde “sarı” kategoriyadaǵı shańaraqlarǵa 50 procent, “qızıl” kategoriyadaǵılarǵa bolsa 75 procent shegirme qollanıladı;
– eger shańaraq “qızıl” yamasa “sarı” kategoriyadan “jasıl” kategoriyaǵa ótse, olarǵa nızamshılıq penen belgilengen sociallıq járdemler jáne 12 ay dawamında saqlanadı.
“Qızıl” kategoriyadaǵı shańaraqlarǵa dáramat alıw imkaniyatı jaratıladı
2025-jıl 1-iyunnan baslap “qızıl” kategoriyaǵa kirgen shańaraqlarǵa passiv dáramat keltiretuǵın járdem ilajları kórsetiledi.
Birinshi baǵdar – quyash elektr stanciyaların ornatıw: kámbaǵal shańaraqlardıń úyine quyash elektr stanciyaları ornatıladı. Bul jumıs rayon (qala) hákimligi hám támiynatshı kárxana arasındaǵı shártnama tiykarında ámelge asırıladı. Ornatıw qárejetleri mámleket tárepinen subsidiya arqalı qaplanadı. Bul stanciyalarda islep shıǵarılǵan elektr energiyası “Quyashlı shańaraq” baǵdarlaması tiykarında satıp alınadı hám shańaraqlarǵa subsidiya tólep barıladı. Eger shańaraqtıń úyinde aldın bunday qurılma ornatılǵan bolsa, bul járdem kórsetilmeydi.
Ekinshi baǵdar – kóshpeli dúkanlar ornatıw: kámbaǵal shańaraqlardıń jerinde jeńil konstrukciyalı kóshpeli dúkanlar ornatıladı. Bunıń ushın shańaraq hám isbilermen arasında shártnama dúziledi.
Kámbaǵal shańaraqlar aǵzalarına sociallıq járdemler tiyisli hújjetler tiykarında kórsetiledi
2025-jıl 1-iyunnan baslap Kámbaǵal shańaraqlar reestrine kirgizilgen shańaraqlardıń aǵzalarına sociallıq xızmetler hám járdemler tómendegiler tiykarında kórsetiledi:
– shańaraqtıń kámbaǵal dep tán alınǵanı haqqındaǵı maǵlıwmat;
– shaxstıń kámbaǵal shańaraqqa tiyisliligin tastıyıqlawshı maǵlıwmatnama.
Maǵlıwmatlar qalay alınadı?
Shańaraqtıń kámbaǵallıǵı haqqındaǵı maǵlıwmatlar “Birden-bir milliy sociallıq qorǵaw” málimleme sistemasınan, “Elektron húkimet” sistemasınıń uyımlararalıq integraciyalasıw platforması arqalı alınadı. Shaxstıń kámbaǵal shańaraqqa tiyisli ekenligin tastıyıqlaytuǵın maǵlıwmatnama bolsa Birden-bir interaktiv mámleketlik xızmetler portalı arqalı usınıladı.
Kámbaǵal shańaraqlardıń perzentleri ushın jeńillikler beriledi
2025-jıl 1-iyunnan baslap “qızıl” kategoriyaǵa kiriwshi shańaraqlardıń “ayrıqsha” bahalarǵa oqıytuǵın student qızlarına Studentlerdi xoshametlew qorı esabınan bazalıq stipendiyanıń eki esesi muǵdarında arnawlı stipendiya beriledi.
2025-jıl 1-sentyabrden baslap ulıwma orta bilimlendiriw mákemesindegi uzaytılǵan kún toparlarına qatnaytuǵın balalardıń ulıwma sanınıń 15 procenti muǵdarında kámbaǵal shańaraqlardıń perzentleri ushın ayrıqsha kvota ajıratıladı hám olar ata-analar tóleminen azat etiledi.
2026-jıl 1-yanvardan baslap kámbaǵal shańaraqlardıń “ayrıqsha” bahalarǵa oqıytuǵın perzentleri Ózbekstan kásiplik awqamları federaciyası sistemasındaǵı dem alıw orınlarında dem aladı hám salamatlandırıladı. Bul qárejetler Balalardı salamatlandırıw hám xalıqtıń salamatlıǵın tiklewge járdemlesiw qorınıń qarjıları esabınan tolıq qaplanadı.
Sociallıq qorǵaw milliy agentligi sociallıq xızmetler hám járdemlerdi muwapıqlastıradı
Sociallıq qorǵaw milliy agentligi Kámbaǵal shańaraqlar reestri hám Sociallıq qorǵawdıń birden-bir reestrine kirgizilgen shańaraqlarǵa sociallıq xızmetler hám járdemler kórsetiwdi muwapıqlastırıwshı mámleketlik uyım etip belgilendi.
Kámbaǵal shańaraqlar reestri hám Sociallıq qorǵawdıń birden-bir reestrine kirgizilgen shańaraqlarǵa mámleket tárepinen kórsetiletuǵın sociallıq xızmetler hám járdemlerdi engiziw, ózgertiw yaki biykarlaw boyınsha normativlik-huqıqıy hújjetler joybarları Agentlik penen májbúriy tártipte kelisiledi.
Juwmaq ornında aytıw múmkin, bul párman járdem hám jeńilliklerdiń mánzilli, ashıq-aydın hám ádil bólistiriliwin támiyinleydi. Sonıń menen birge, kámbaǵal shańaraqlardıń ekonomikalıq belsendiligin arttırıw, olardıń balalarına bilimlendiriw hám salamatlandırıw baǵdarında qosımsha imkaniyatlar jaratıw arqalı uzaq múddetli sociallıq turaqlılıqqa tiykar jaratadı.

ÓzA