2025-jıl 18-aprelde «Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine zergerlik sanaatın jáne de rawajlandırıwǵa qaratılǵan ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında»ǵı nızam kúshke kirdi.

Zergerlik tarawında 600 den aslam kárxana jumıs islemekte. Bul kárxanalarda 3 mıńǵa shamalas xızmetker isleydi. 2024-jılı zergerlik tarawında óndiris kólemi 2,5 trillion sumdı yamasa 5 tonna altın hám 3 tonna gúmisti quraǵan. Eksport kólemi 95 million dollarǵa jetkerilip, aldınǵı jılǵa salıstırǵanda 20 procent ósiwge erisilgen.
– Zergerlik tarawındaǵı bahalı metallar hám bahalı taslar, olardan islengen zergerlik búyımlarınıń nızamsız aylanısı bar ekenligi, isbilermenlik subektlerine múlk hám jer salıǵı jeńillikleriniń jeterli emesligi hám jáne bir qatar mashqalalar tarawdaǵı potencialdan tolıq paydalanıw imkaniyatın bermey atır, – dedi Senattıń Qorǵanıw hám qáwipsizlik komiteti baslıǵı Qutbiddin Burhonov. – Bar mashqalalardı saplastırıw hám mámleketimiz basshısınıń «Zergerlik buyımların islep shıǵarıw tarawın jáne de rawajlandırıw hám olardıń básekige shıdamlılıǵın támiyinlew ilajları haqqında»ǵı pármanınıń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde «Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine zergerlik sanaatın jáne de rawajlandırıwǵa qaratılǵan ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında»ǵı nızam qabıl etildi.
Nızam menen Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı, Salıq kodekslerine, «Licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaları haqqında»ǵı hám «Bahalı metallar hám taslar haqqında»ǵı nızamlarǵa zergerlik sanaatın rawajlandırıwdı názerde tutatuǵın ózgerisler hám qosımshalar kirgizildi.
Zergerlik tarawında 1,5 mıńǵa shamalas zergerlik jumısı menen shuǵıllanıwshı rásmiy emes isbilermenler bar ekenin atap ótiw zárúr. Tek 2024-jıldıń ózinde huqıq- qorǵaw uyımları tárepinen tarawda 300 den aslam nızambuzılıw jaǵdayları anıqlanǵan hám tiyisli ilajlar kórilgen.
Sonlıqtan, Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodekske bahalı metallar hám bahalı taslar aylanısı tarawındaǵı huqıqbuzarlıqlar ushın járiyma muǵdarı keskin arttırıldı.
Bahalı metallar hám taslardan islengen zergerlik buyımlardıń nızamsız aylanısı, sonday-aq, qálbeki, negizgi dárejesine muwapıq bolmaǵan zergerlik buyımları satılıwına jol qoyǵanı ushın bazalıq esaplaw muǵdarınıń otız esesinen eliw esesine shekemgi muǵdarında járiyma jazası belgilendi.
Salıq kodeksine kirgizilgen normalarǵa muwapıq, «Ónerment» associaciyasınıń aǵzalarına berilgen salıq jeńillikleri 2027-jıl 1-sentyabrge shekem «Ózbekzergersanaatı» associaciyasınıń aǵzaları bolǵan zergerlik buyımların islep shıǵarıwshı jeke tártiptegi isbilermenlerge de engiziledi.
2027-jıl 1-sentyabrge shekem «Ózbekzergersanaatı» associaciyasına aǵza bolǵan zergerlik buyımların islep shıǵarıwshı isbilermenlik subektleriniń óndiriste paydalanılatuǵın jer uchastkaları hám kóshpeli múlk obektleri múlk salıǵı hám jer salıǵın tólewden azat etiledi.
Usı normanıń áhmiyetli tárepi sonda, «Ózbekzergersanaatı» associaciyasınıń aǵzaları bolǵan 28 isbilermenlik subektiniń 2024-2027-jıllarda múlk hám jer salıǵına tólewi zárúr bolǵan 7 milliard sumnan aslam aqshalay qarjısı únemlenedi. Nátiyjede óndiris kólemi kóbeyip, 2025-2027-jıllarda eksport kóleminiń artıwı hám jumıs orınlarınıń keńeyiwi esabınan dáslepki esap-sanaqlarǵa bola, byudjetke qosımsha 95 milliard sum túsiwi prognoz etilmekte.
«Bahalı metallar hám taslar haqqında»ǵı nızamǵa affinaj kárxanalar (quramında bahalı metall hám taslar bolǵan shiyki zat penen islesiw jumısın licenziya tiykarında ámelge asıratuǵın károxanalar)ǵa bahalı metallardı zergerlik buyımlar islep shıǵarıwshılar ushın qolaylı forma hám muǵdarlarǵa keltirgen halda satıw hám bahalı metallardan suvenir teńgelerin islep shıǵarıw hám realizaciyalaw huqıqın belgilewshi norma kirgiziledi.
«Licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaları haqqında»ǵı nızamǵa yuridikalıq hám fizikalıq táreplerden bahalı metallardı, sonıń ishinde, altın izlewshiler usılında qazıp alınatuǵın, zergerlik buyımları hám bahalı metallar hám taslardan islengen basqa buyımlar, olardıń qaldıqları hám óndiristegi shıǵındılardı satıp alıw jumısın xabardar etiw tártibinde ámelge asırılatuǵın jumıs túrlerine kirgiziliwin belgileytuǵın qosımshalar kirgizildi.
Nızam tarawda nızamlılıqtıń támiyinleniwi, zergerlik buyımların islep shıǵarıwshılardı shiyki zat menen támiyinlew jaqsılanıwı, óndiris rawajlanıwı hám eksport kóleminiń artıwına xızmet etedi. Óz gezeginde , xalıqtıń sapalı zergerlik ónimlerine bolǵan mútájligi qanaatlandırıladı, byudjetke túsimler jáne de kóbeyedi.

Norgul Abduraimova, ÓzA