Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń pármanı

Ózbekstan rawajlanıwınıń jańa basqıshında jámiyette diniy keńpeyillik, milletleraralıq tatıwlıq hám sociallıq turaqlılıqtı támiyinlew, dúnya ilimi hám mádeniyatınıń rawajlanıwına sheksiz úles qosqan ullı ulama hám oyshıllarımızdıń bay ilimiy-ruwxıy miyrasın tereń úyreniw, ósip-ónip atırǵan jas áwladtı ana Watanǵa sadıqlıq, milliy-diniy qádriyatlarǵa húrmet ruwxında tárbiyalaw, elimizdiń dúnya civilizaciyası besigi sıpatındaǵı tariyxıy statusın hám abırayın tiklew boyınsha puqta oylanǵan basqıshpa-basqısh reformalar ámelge asırılmaqta.
Ótken qısqa waqıt ishinde Ózbekstandaǵı Islam civilizaciyası orayı, Imam Buxariy, Imam Maturidiy, Imam Termiziy xalıqaralıq islam akademiyası, Samarqandta Hadis ilimi mektebi, Buxarada Mir Arab joqarı medresesi shólkemlestirildi. Bul orınlar «Jawızlıqqa qarsı aǵartıwshılıq» iygilikli ulıwmainsanıylıq ideyası tiykarında jámiyette salamat ruwxıy ortalıqtı támiyinlewge, jaslardı zamanagóy pikirleytuǵın hám ullı babalarımızǵa hár tárepleme múnásip etip tárbiyalawǵa xızmet etpekte.
Jedel ózgerip atırǵan búgingi qıyın sharayatta dúnyada júz berip atırǵan waqıya-hádiyseler elimizde «Insan mápleri hámme nárseden ústin» degen xalıqshıl principke tiykarlanǵan reformalar durıs ekenliginen dárek bermekte.
Joqarıdaǵılardı esapqa alǵan halda Ózbekstan Respublikasında puqaralardıń hújdan erkinligin támiyinlew hám diniy tarawdaǵı mámleketlik siyasat koncepciyasında belgilengen wazıypalardı júzege shıǵarıw, diniy-aǵartıwshılıq tarawdaǵı iygilikli ideya hám baslamalardı xalıq máplerinen kelip shıǵıp basqıshpa-basqısh dawam ettiriw maqsetinde qarar etemen:
I. Diniy-aǵartıwshılıq tarawınıń jumısın jetilistiriwdiń tiykarǵı baǵdarları
1. Tómendegiler puqaralardıń hújdan erkinligi huqıqın támiyinlew hám diniy-aǵartıwshılıq tarawdaǵı jumısın sapa jaǵınan jańa basqıshqa alıp shıǵıwdıń áhmiyetli baǵdarları etip belgilensin:
a) jámiyette diniy keńpeyillik hám konfessiyalararalıq tatıwlıqtı bunnan bılay da bekkemlewge baylanıslı aldıńǵı mexanizmlerdi engiziw;
b) ilim hám dúnya civilicaciyasınıń rawajlanıwına úlken úles qosqan ullı babalarımızdıń insanıylıq, jaqsılıq, tınıshlıq hám keńpeyillik sıyaqlı ulıwma insanıylıq hám ullı maqsetlerge tiykarlanǵan diniy-filosofiyalıq miyrasın tereń úyreniw hám keńnen úgit-násiyatlaw;
v) diniy-aǵartıwshılıq tarawda kadrlar tayarlaw sistemasın túp-tiykarınan jetilistiriw arqalı zaman talaplarına say qánigelerdi jetilistiriw;
g) xalıqtıń arasında birlik, óz-ara húrmet hám miyrim-shápáát ruwxın kúsheytiw, sociallıq-ruwxıy ortalıqtıń turaqlılıǵın támiyinlewge qaratılǵan áhmiyetli ilimiy izertlewlerdi qollap-quwatlaw;
d) Diniy-aǵartıwshılıq tarawdaǵı xalıqaralıq birge islesiw qatnasıqların bunnan bılay da rawajlandırıw hám nátiyjeliligin arttırıw.
2. Diniy-aǵartıwshılıq taraw jumısın rawajlandırıwdı qollap-quwtalaw boyınsha ilajlar baǵdarlaması 1-qosımshaǵa muwapıq tastıyıqlansın.
3. Jámiyette hújdan erkinligin kepillew, diniy keńpeyillik, puqaralar aralıq tatıwlıq hám jámiyetlik-ruwxıy ortalıq turaqlılıǵın támiyinlew maqsetinde «Keńpeyil jámiyet – turaqlı mámleket» principi tiykarında Din isleri boyınsha komietet penen (keyingi orınlarda – Komitet) Ózbekstan máhálleleri associaciyası, Ishki isler ministrligi, Jaslar isleri agentligi hám Shańaraq hám hayal-qızlar komitetiniń jańa birge islesiw sisteması jolǵa qoyılsın.
Tómendegiler birge islesiw sistemasınıń tiykarǵı wazıypaları etip belgilensin:
a) diniy tarawdaǵı mámleketlik siyasattıń maqseti, tiykarǵı wazıypaları hám principlerin isenimli ámelge asırıwda mámleketlik hám jámiyetlik shólkemlerdiń óz-ara birge islesiwin jolǵa qoyıw;
b) puqarlardıń hújdan erkinligine bolǵan huqıqın támiyinlew, jámiyette hár qıylı diniy konfessiyalar wákilleriniń óz-ara tatıw hám awızbirshilikli jasawın qollap-quwatlaw;
v) Ózbekstan xalqınıń dini, isenimi, milliyligine, sociallıq kelip shıǵıwına qaramastan huqıqları menen nızamlı máplerin tolıq júzege shıǵara alıwın támiyinlew;
g) dinge bolǵan qatnasınan kelip shıǵıp ústinlik beriw, kemsitiw hám hújdan erkinligi kepilligi buzılıwınıń basqa da hár qanday kórinisleriniń aldın alıw.
Komitet bir ay múddette Ózbekstan máhálleleri associaciyası, Ishki isler ministrligi, Jaslar isleri agentligi hám Shańaraq hám hayal-qızlar komiteti menen birgelikte birge islesiw sistemasınıń mexanizmlerin belgileytuǵın birgeliktegi qararın tastıyıqlasın.
II. Diniy-aǵartıwshılıq tarawınıń institucionallıq tiykarların jetilistiriw
Puqaralardıń ibadatlar hám diniy úrp-ádetlerdi ámelge asırıwı ushın qosımsha qolaylıqlar jaratıw, «Haj» hám «Umra» zıyaratlarına barıwı menen baylanıslı xızmetlerdi kórsetiw procesinde artıqsha byurokratlıq tártip-qaǵıydalardı saplastırıw maqsetinde Komitet hám Sanlı texnologiyalar ministrligi 2025-jıl 1-sentyabrge shekem «Haj hám Umra birden-bir portalı»n (keyingi orınlarda – Portal) hám onıń mobil qosımshasın islep shıqsın.
a) Portal «Haj» ilajlarına baratuǵın puqaralardıń birden-bir elektron gezegi hám «Umra» ilajlarına jiberiletuǵın sistema esaplanatuǵını;
b) Portalda «Haj» hám «Umra» jumısı haqqındaǵı maǵlıwmatlardı toplaw hám rásmiylestiriw menen baylanıslı processler sanlastırılatuǵını;
v) ministrlik hám uyımlar Komitet sorawına bola óziniń málimleme sistemaları Portalǵa integraciyalanıwın támiyinleytuǵını;
g) Komitet Portal jumısın qarjılandırıwǵa, texnikalıq jaqtan qollap-quwatlawǵa, baylanıslı bolǵan mámleketlik hám mámleketlik emes shólkemler ushın paydalanıw imkaniyatın jaratıwǵa juwapker mámleketlik uyım esaplanatuǵını;
d) Komitet «Umra» ilajların shólkemlestiriw hám ótkeriw licenziyasına iye yuridikalıq tárepler hám Ózbekstan musılmanları mákemesiniń Portaldan paydalanıw imkaniyatın támiyinleytuǵını belgilensin.
5. Joqarı bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministrligi hám Komitettiń Ózbekstan xalıqaralıq islam akademiyasın Ózbekstan xalıqaralıq islamtanıw akademiyası (keyingi orınlarda – Akademiya) etip qayta ataw haqqındaǵı usınısı maqullansın.
Akademiya islamtanıw hám dintanıw tarawlarında qánigelerdi hám oqıw baǵdarlaması, qollanba hám oqıwlıqlardı tayarlawǵa qánigelesken tayanısh mámleketlik joqarı bilimlendiriw hám ilimiy-izertlew mákemesi etip belgilensin.
6. Tómendegiler Akademiyanıń tiykarǵı wazıypaları bolıp tabıladı:
a) islamtanıw, dintanıw, din psixologiyası, islam ekonomikası, derektanıw, xalıqaralıq qatnasıqlar hám talap bar bolǵan basqa da tarawlar boyınsha kadrlar tayarlaw;
b) bilimlendiriw procesine aldıńǵı pedagogikalıq texnologiyalardı, ilim hám texnikanıń sońǵı jetiskenliklerin hám jetekshi sırt el joqarı bilimlendiriw shólkemleri tájiriybesi tiykarında islep shıǵılǵan bilimlendiriw baǵdarlamaların engiziw;
v) hújdan erkinligi hám konfessiyalararalıq keńpeyillikti támiyinlew, radikallasıw, ekstremizmge hám terrorizmge qarsı gúresiwge jáne diniy tarawdaǵı mámleketlik siyasattıń tiykarlarına baylanıslı ilimiy-izertlew jumısların ámelge asırıw;
g) diniy-aǵartıwshılıq baǵdarda ilimiy, ilimiy-ǵalabalıq ádebiyatlardı tayarlaw hám basıp shıǵırıw, sonday-aq, internet tarmaǵında bilimlendiriw resursların jaylastırıw hám turaqlı jańalap barıw;
d) talabalarda joqarı ruwxıy hám ádep-ikramlılıq pazıyletlerin rawajlandırıw, Watanǵa súyispenshilik, onıń táǵdirine juwapkershilik, kásipke sadıqlıq sezimin bekkemlew, tálim-tárbiya procesi hám ruwxıy-aǵartıwshılıq jumıslardıń nátiyjeliligin arttırıw;
e) elimizde hám sırt elde diniy tarawda jumıs alıp barıp atırǵan ilimiy-izertlew hám bilimlendiriw mákemeleri menen tıǵız birge islesiw.
7. Akademiyaǵa tómendegi huqıqlar berilsin:
a) oqıw-ilimiy processlerge tartılǵan joqarı mártebeli sırt elli qánigelerdiń miynetine haqı tólew muǵdarların bazar konyunkturasınan kelip shıǵıp belgilew;
b) Komitet penen kelisken halda tólemli-kontrakt tiykarında oqıtıw bahasın tiyisli baǵdar hám qánigelikler boyınsha mámleketlik joqarı oqıw orınlarında belgilengen bazalıq tólemli-kontrakt bahasınan úsh eseden artıq bolmaǵan muǵdarda belgilew;
v) studentlerdiń tólemli-kontrakt qarjıların tólew múddetlerin belgilew hám sozdırıw;
g) jetik sırt el qánegilerin tartıw hám Akademiya wákillerin sırt eldegi ilimiy-izertlew hám bilimlendiriw mákemelerine mamanlıǵın hám tájiriybesin arttırıw ushın jiberiw;
d) óz grifi tiykarında sabaqlıqlar hám basqa da oqıw hám ilimiy ádebiyatlardı jaratıw hám basıp shıǵarıw.
8. Akademiyaǵa oqıtıwdıń tólemli-kontrakt túrinen túsetuǵın qarjılardıń jetispegen bólegi mámleketlik joqarı bilimlendiriw mákemelerin saqlaw ushın ajıratılǵan qarjılar kóleminde tastıyıqlanǵan byudjet parametrlerine tiyisli ózgeris kirgiziw arqalı qaplanatuǵını belgilensin.
9) Komitet, Ózbekstan musılmanları mákemesi hám Joqarı bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministrliginiń Ózbekstan xalıqaralıq islam akademiyası janındaǵı Mamanlıǵın arttırıw orayın Din isleri boyınsha komitet janındaǵı Diniy aǵartıwshılıq tarawda mamanlıǵın arttırıw hám qayta tayarlaw institutı (keyingi orınlarda – Institut) sıpatında qayta shólkemlestiriw haqqındaǵı usınısına kelisim berilsin.
a) Institut islamtanıw, dintanıw, mámleketlik hám diniy qatnasıqlar tiykarları, sonday-aq, radikallasıwdıń aldın alıw baǵdarlarında diniy tarawda qánigelerdiń mamanlıǵın arttırıw hám qayta tayarlawǵa juwapker mákeme bolıp tabılatuǵını;
b) barlıq bilimlendiriw shólkemleriniń islamtanıw hám dintanıw pánleri oqıtıwshılarınıń mamanlıǵın arttırıw hám olardı qayta tayarlaw Institut tárepinen ámelge asırılatuǵını;
v) bilimlendiriw procesiniń sapasın arttırıw hám bilimlendiriw hám ámeliyattıń sáykesligin támiyinlew maqsetinde Institut sorawına tiykarlanıp sabaqlıqlarǵa tiyisli ministrlik, uyım, ilimiy-izertlew hám tallaw oraylarınıń basshı xızmetkerleri hám qánigeleri tartılatuǵını;
g) Institut qaytadan shólkemlestirilip atırǵan Ózbekstan xalıqaralıq islam akademiyası janındaǵı Mamanlıǵın arttırıw orayınıń huqıqları menen minnetlemeleri, sonday-aq, dúzilgen shártnamaları boyınsha huqıqıy miyrasqorı esaplanatuǵını belgilep qoyılsın.
10. Akademiyaǵa qaraslı Tashkent qalası, Yunusabad rayonı, Zarbulaq kóshesi, 14-jay mánzili boyınsha jaylasqan jataqxana imaratı operativ basqarıw huqıqı tiykarında Institutqa biypul ótkeriliwi támiyinlensin.
Ekonomika hám qarjı ministrligi bul imarattı saqlaw ushın Ózbekstan xalıqaralıq islam akademiyasına 2025-jılǵa ajıratılǵan byudjet qarjılarınıń qalǵan bólegin Institutqa ótkerip bersin, 2026-jıldan baslap bolsa imarattı saqlawǵa baylanıslı qárejetlerdi Instituttıń qárejetler smetasında rejelestirip barsın.
11. Komitet, Ózbekstan musılmanları mákemesi hám Buxara wálayatı hákimliginiń Bahawaddin Naqshband estelik kompleksi orayınıń shólkemlestiriwinde Bahawaddin Naqshband ilimiy-izertlew orayın shólkemlestiriw hám tómendegilerdi onıń tiykarǵı wazıypaları etip belgilew haqqındaǵı usınısları maqullansın:
a) ullı babamız Bahawaddin Naqshband hám naqshbandiylik tariyqatı ulamalarınıń joqarı adamgershilik ideyaların ilimiy tiykarda úyreniw, jas áwladtı keńpeyillik hám óz-ara húrmet ruwxında tárbiyalaw maqsetinde úgit-násiyatlaw jumısların alıp barıw;
b) sufizm táliymatı tariyxı hám onıń búgingi kúndegi áhmiyetin ilimiy izertlew, «Jeti pir» ulamaları hám áziz áwliyelerdiń bay ilimiy-ruwxıy miyrasın xalıqaralıq maydanda keńnen úgit-násiyatlaw;
v) naqshbandiylik táliymatınıń iygilikli ideyaların izertlew ushın ilimiy-teoriyalıq hám metodikalıq máselelerge baǵıshlanǵan ánjuman, konferenciya, kórgizbe, seminar-trening, tańlawlar hám basqa da mádeniy-aǵartıwshılıq ilajlardı shólkemlestiriw;
g) sufizm táliymatınıń ilimiy tiykarlanǵan ideyaların úgit-násiyatlaw, jasalma úgit-násiyatlawshılıqtıń aldın alıw boyınsha usınıslar islep shıǵıw.
12. Komitet hám Akademiyanıń Ózbekstan xalıqaralıq islam akademiyası janındaǵı Imam Maturidiy xalıqaralıq ilimiy-izertlew orayın Ministrler Kabineti boysınıwına ótkeriw haqqındaǵı usınısı maqullansın.
Ministrler Kabineti janındaǵı Imam Maturidiy xalıqaralıq ilimiy-izertlew orayı islamtanıw baǵdarındaǵı ilimiy izertlewlerdi hám din menen baylanıslı processler boyınsha izertlewlerdi ámelge asıratuǵın ilimiy-izertlew mákemesi etip belgilensin.
13. Tómendegiler Ministrler Kabineti janındaǵı Imam Maturidiy xalıqaralıq ilimiy-izertlew orayınıń qosımsha wazıypaları etip belgilensin:
a) Imam Maturidiy, Ábiw Muin Nasafiy sıyaqlı ullı ulama ata-babalarımız qaldırǵan bay ruwxıy miyrastı úyreniw, dúnya iliminiń rawajlanıwına qosqan sheksiz úlesin xalqımızǵa, ásirese, jaslarǵa jetkeriw, olar jaratqan dóretpelerdiń ilimiy túsindirmeli awdarma hám salıstırmalı tekstlerin basıp shıǵarıw, mámleketimiz aymaǵında júz bergen Birinshi hám Ekinshi Renessanstıń ilimiy-teoriyalıq tiykarların izertlew hám Jańa Ózbekstan rawajlanıwınıń ruwxıy tiykarın jaratıwǵa qatnasıw;
b) islam dininiń adamgershilik mazmunı, ruwxıy-aǵartıwshılıq roli hám rawajlanıw baǵdarların ilimiy tiykarda úyreniw hám keń jámiyetshilikke, sonıń ishinde xalıqaralıq jámiyetshilikke jetkeriw;
v) diniy bilimlendiriw mákemelerine ilimiy-izertlew hám oqıw-metodikalıq máselelerde hám pedagog kadrlar menen diniy xızmetkerlerdiń mamanlıǵın arttırıp barıwda ámeliy járdem kórsetiw;
g) jámiyetlik-ruwxıy ortalıqtıń turaqlılıǵın saqlaw, jaslardı jat ideyalardıń tásirinen saqlawǵa qaratılǵan strategiyalıq áhmiyettegi joybar hám baslamalardı islep shıǵıw.
14. Diniy-aǵartıwshılıq tarawdaǵı shólkemlerdiń jumıs nátiyjeliligin arttırıp barıw maqsetinde turaqlı túrde jumıs alıp baratuǵın Diniy-aǵartıwshılıq tarawda bilimlendiriw, ilim hám ilimiy-izertlewge baylanıslı jumıstı muwapıqlastırıwshı keńes (keyingi orınlarda – Muwapıqlastırıwshı keńes) shólkemlestirilsin hám onıń quramı 2-qosımshaǵa muwapıq tastıyıqlansın.
a) Muwapıqlastırıwshı keńes diniy-aǵartıwshılıq tarawda bilimlendiriw, ilim hám ilimiy-izertlew jumıslarınıń barlıq processlerin muwapıqlastırıw máselelerine juwapker bolǵan másláhát uyımı esaplanatuǵını;
b) Muwapıqlastırıwshı keńestiń jumısshı uyımı wazıypasın Komitet ámelge asıratuǵını;
v) Muwapıqlastırıwshı keńes tárepinen Ózbekstan Islam civilizaciyası orayı, Imam Buxariy xalıqaralıq ilimiy-izertlew orayı, Imam Maturidiy xalıqaralıq ilimiy-izertlew orayı, Akademiya hám basqa da diniy-aǵartıwshılıq mákemelerdiń bilimlendiriw hám ilimiy-izertlewge baylanıslı jumısı muwapıqlastırılatuǵını;
g) Muwapıqlastırıwshı keńestiń májilisleri hár sherekte keminde bir márte ótkeriletuǵını belgilep qoyılsın.
15. Tómendegiler Muwapıqlastırıwshı keńestiń tiykarǵı wazıypaları etip belgilensin:
a) «Úshinshi renessans – Jańa Ózbekstan» ideyası tiykarında ullı babalarımızdıń ilimiy miyrasında ulıǵlanǵan watansúyiwshilik, keńpeyillik sıyaqlı ulıwma adamgershilik ideyaların xalıqtıń arasında keńnen úgit-násiyatlaw baǵdarların belgilew;
b) diniy-aǵartıwshılıq tarawındaǵı mákemelerdiń jumısın tereń úyrenip barıw, oqıw-tárbiyalıq processlerge aldıńǵı málimleme-kommunikaciya hám pedagogikalıq texnologiyalar, innovaciyalıq qollanbalardı engiziw jáne ilimiy hám metodikalıq jumıstı muwapıqlastırıw;
v) taraw shólkemlerinde toplanǵan ilimiy-metodikalıq qollanbalar hám tájiriybelerdi tallaw tiykarında olardaǵı bilimlendiriwdiń mazmunın jetilistiriw hám muwapıqlastırıw, oqıw reje hám ilim baǵdarlamaların islep shıǵıwda óz-ara baylanıslılıq principlerin támiyinlesin;
g) respublikanıń barlıq bilimlendiriw hám ilimiy-izertlew mákemelerinde islenetuǵın diniy temadaǵı izertlewler (dissertaciyalar) diń temaları menen baǵdarlarınıń áhmiyeti boyınsha tiyisli usınıslardı beriw.
III. Diniy keńpeyillikti bunnan bılay da bekkemlew
16. Respublikada jasaytuǵın hár túrli din wákilleriniń Jańa Ózbekstannıń rawajlanıwına juwapkershilik sezimin arttırıw, jámiyette konfessiyalararlıq tatıwlıq hám diniy keńpeyillikti bunnan bılay da bekkemlew maqsetinde Komitettiń Konfessiyalar isleri boyınsha keńes (keyingi orınlarda – Keńes) jumısın jetilistiriw haqqındaǵı usınısına kelisim berilsin. Onda tómendegiler inabatqa alınsın:
a) Keńestiń quramına siyasiy ǵayratkerler, jámiyetlik belsendiler, dintanıwshı ilimpaz hám qánigelerdi baqlawshı sıpatında kirgiziw;
b) Keńeske diniy konfessiyalardıń mashqalaları boyınsha mámleketlik shólkemlerge soraw, múrájatlar hám usınıslar jiberiw huqıqın beriw;
v) Tashkent, Samarqand, Buxara hám Ferǵana wálayatlarında aymaqlıq keńesler shólkemlestiriw;
g) Keńes tárepinen hár qıylı konfessiyalarǵa tiyisli diniy shólkemlerdiń professional xızmetkerleri arasında sport jarısları, intellektuallıq oyınlar, mádeniy-aǵartıwshılıq ilajlar ótkeriw.
Keńestiń jańalanǵan quramı 3-qosımshaǵa muwapıq tastıyıqlansın.
IV. Pármannıń orınlanıwın shólkemlestiriw hám qadaǵalaw
17. Komitet mápdar ministrlik hám uymlar menen birgelikte eki ay múddette nızamshılıq hújjetlerine usı Pármannan kelip shıǵatuǵın ózgerisler menen qosımshalar haqqında Ministrler Kabineti usınıslar kirgizsin.
18. Usı Pármannıń orınlanıwın nátiyjeli shólkemlestiriwge juwapker hám jeke juwapker etip Din isleri boyınsha komitettiń baslıǵı S.D.Toshboev belgilensin.
Pármannıń orınlanıwın qadaǵalaw hám orınlaw ushın juwapker uyımlardıń jumısın muwapıqlastırıw Ózbekstan Respublikasınıń Bas ministri A.N.Aripov hám Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń keńesgóyi R.Q.Davletovqa júklensin.

Ózbekstan Respublikası

Prezidenti Sh.MIRZIYoEV

Tashkent qalası,

2025-jıl 21-aprel