Qaraqalpaqstan Respublikası Ósimlikler karantini hám qorǵaw agentliginiń shólkemlestiriwinde Ósimlikler karantini hám qorǵaw ilimiy-izertlew institutı Qaraqalpaqstan Respublikası filialınıń xızmeti menen tanıstırıw maqsetinde ǵalaba xabar quralları xızmetkerleri ushın press-tur shólkemlestirildi.

Ósimlikler karantini hám qorǵaw ilimiy-izertlew institutı Qaraqalpaqstan Respublikası filialı Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2021-jıl 15-iyuldaǵı «Ózbekstan Respublikası Ósimlikler karantini hám qorǵaw agentligin shólkemlestiriw haqqında»ǵı qararı tiykarında shólkemlestirilgen.
Házirgi waqıtta filialda Awıl xojalıǵı eginleri hám zıyanlı organizmleriniń dala analizleri, Entomologiya hám biousıl hám Fitopatologiya hám gerbologiya laboratoriyaları jumıs alıp barıp atırǵan bolsa, olarda 10 nan aslam ilimiy xızmetkerler xızmet etpekte.
Ilaj dawamında qatnasıwshılar institut laboratoriyasında ósimliklerdiń kesellik hám zıyankeslerine qarsı gúresiw baǵdarında ámelge asırılıp atırǵan ilimiy baǵdardaǵı ilajlar, tarawdaǵı sońǵı innovaciyalıq jańalıqlar hám nızamshılıqtaǵı ózgerisler boyınsha maǵlıwmatlar aldı.
Soń ilajdıń ámeliy bóliminde qatnasıwshılar Qaraqalpaqstan awıl xojalıǵı hám agrotexnologiyalar institutınıń baǵında bolıp, báhárgi qazıw hám baqlaw jumısları menen tanıstı. Zıyankeslerdiń tarqalıwın monitoring etiw maqsetinde ámelge asırılatuǵın feromonitoring procesinde qatnasıp, jańadan feromon tutqıshlar qoyıw ilajları menen tanıstı hám zıyankeslerdi anıqlaw hám baqlawǵa óz úleslerin qosıp, bul ilajlardı óz qolları menen ámelge asırdı.
– Hámmemizge belgili, azıq-awqat qáwipsizligin támiyinlew, awıl-xojalıǵı ónimlerin jetistiriwde joqarı ekonomikalıq nátiyjelilikke erisiw hám diyqanshılıq mádeniyatın arttırıw ushın agrotexnikalıq ilajlardı óz waqtında ámelge asırıw, ósimliklerdi hár qıylı zıyankesler menen keselliklerden qorǵawda ilimiy jaqtan úyrenilgen tájiriybelerge súyengen halda jumıs alıp barıw búgingi kúnniń talabı esaplanadı,-deydi filialdıń úlken ilimiy xızmetkeri Uluǵbek Jumamuratov.
Tiykarınan fermerler hám diyqan xojalıqları menen shártnama tiykarında olarǵa tiyisli atızlardaǵı ósimliklerdi zıyankeslerden qorǵaw menen shuǵıllanamız. Ilimiy tiykarlanǵan usınıslarımızdı berip baramız.
Institut ósimlikler karantini hám qorǵaw tarawında ilimiy-izertlew jumısların hám izleniwlerdi alıp barıw, tarawdı rawajlandırıw boyınsha uzaq múddetli strategiyalıq baǵdarlardı belgilew, respublika aymaǵında ekonomikalıq jaqtan zıyan keltiriwi múmkin bolǵan karantindegi hám basqa da qáwipli zıyanlı organizmlerdiń fitosanitariyalıq qáwpin tallawdı ótkeriw, sırttan keletuǵın karantindegi hám basqa da qáwipli zıyanlı organizmlerdiń kirip keliwiniń aldın alıwǵa qaratılǵan ilimiy tiykarlanǵan fitosanitariyalıq ilajlardı islep shıǵıw sıyaqlı áhmiyetli funkciyalardı atqaradı.
Sonday-aq, karantindegi hám basqa da qáwipli zıyanlı organizmlerdiń oshaqların anıqlaw, joq etiw hám olardan azat bolǵan aymaqlardı belgilew, olardıń tarqalıwınıń aldın alıw hám olarǵa qarsı shólkemlesken túrde gúresiw sistemasın islep shıǵıw, karantin obektleri hám ósimliklerdiń basqa da qáwipli zıyanlı organizmlerin anıqlaw hám olardıń diagnostikasınıń ekspress-usılların hám olarǵa qarsı gúresiw usılların jaratıw, zıyanlı organizmlerdiń awıl xojalıǵı eginleri hám ónimlerine tásirin ilimiy jaqtan úyreniw, olardı zıyansızlandırıwdıń innovaciyalıq usılların islep shıǵıw boyınsha shuǵıllanadı.
Paxta, dán hám basqa da awıl xojalıǵı eginleriniń zıyankesler, kesellikler hám jabayı shóplerdiń kóbeyiwin aldın ala anıqlaw, bioekologiyalıq ózgesheliklerin úyreniw, zıyan keltiriw dárejesine tiykarlanǵan halda olarǵa qarsı shólkemlesken túrde gúresiw sistemasın jetilistiriw boyınsha izertlew jumısların ámelge asıradı.
Maǵlıwmat ushın, mámleketimiz aymaǵında ushıraspaytuǵın karantin áhmiyetine iye 95 zıyankes, 17 zamarrıqlı kesellik, 13 nematodalar, 17 bakterial kesellik, 32 viruslı kesellik, 36 jabayı shópler bar.
Ózbekstannıń ayırım aymaqlarında tarqalǵan karantin áhmiyetine iye bolǵan zıyanlı organizmlerden 8 zıyankes, 1 viruslı kesellik, 3 jabayı shópler bar.
Press-tur dawamında qatnasıwshılar lobaratoriyalardıń jumısları, baǵda ámelge asırılıp atırǵan úyreniw hám keselliklerdiń aldın alıw jumısları menen tanısıp, qánigelerden ózlerin qızıqtırǵan sorawlarǵa juwap aldı.

Á.Jiyemuratov,
Qaraqalpaqstan xabar agentligi.
M.Habibullaevtıń túsirgen súwretleri