Amanatqa qıyanettiń jazası awır

Xalqımızdıń sanasında amanat – eń úlken juwapkershilik, amanatqa qıyanet etiw – arsızlıq, eń awır gúná dep bilemiz.
Qıs ayları edi. Jumıs ornıma orta jastaǵı kelinshek kelip, «sińlim, sizge miyras máselesinde múrájatım bar edi» dedi.
_ Bir neshshe jıllardan berli Qazaqstan Respublikasına barıp isleymen. Jalǵız inim bar edi. Sırtta júrip islep tapqan tabısıma inimniń atına eki xanalı úy satıp alǵan edim. Inim 2020-jılı qaytıs boldı,-dedi tereń gúrsinip, kózine jas alıp qamsıqtı. – Ózimniń miynetim menen tapqan tabısıma alǵan sol úydi ózimniń atıma rásmiylestirmekshi edim…
Ata-anası, inisi qashan tuwılǵanlıǵın, úylengen be, perzentleri haqqında sorastırdım. Ákesi erterekte qaytıs bolǵan, anası bar. Inisi úylenip, ajırasıp, bir balası bar eken. Anası hám inisiniń kelinshegin alıp birge keliwin hám talap etiletuǵın hújjetlerdi túsindirdim. Bir neshshe kúnlerden keyin múrájat iyesi anası menen birge kelinin alıp birge keldi.
Anası otırıp, gáp basladı. – Men óz úlesimdi qızıma beremen, sebebi, bul úy qızımnıń úyi. Ózi sırtta bolǵannan keyin balamnıń atına rásmiylestirgenbiz. Ertelew kelip múrájat etpekshi edik, kelindi kóndiriw ańsat bolmadı,-dedi.
Kelin «mine, neke shártnaması. Bul bolsa úydiń hújjetleri» dep maǵan usındı. Hújjetler menen tanısıp shıqsam, 20l3-jılı nekeden ótken, úy 20l7-jılı satıp alınǵan.
Notarius avtomatlastırılǵan bazaǵa kirip, kelin haqqındaǵı maǵlıwmatlardı júklep alıp, nekesin tekserip kórsem, 20l3-jılı nekeden ótken, al, 20l6-jılı nekeden ajırasqan hám jáne qaytadan 20l9-jılı nızamlı túrde nekeden ótken.
Negedur tek birinshi neke gúwalıǵınıń nusqasın alıp kelipti. Kelinnen «úyden qanday úles almaqshısız?» dep sorasam, «maǵan hesh qanday úles kerek emes, men soraǵan zatımdı berdi», dedi. Arzalar tayar bolǵannan keyin múrájatshınıń anası oqıp, tanısıp shıǵıp qol qoydı. Kelinge arza mazmunın Ózbekstan Respublikası Puqaralıq Kodeksiniń ll47-sanlı statyasında belgilengen normalardı túsindirdim. Óz úlesinen qáyin apasınıń mápi ushın waz keshti. Balasınıń úlesin arza jazǵan halda balasınıń atına qabıl etip aldı.
Miyras isin úsh kún dawamında úyrenip shıqtım. Eki adamǵa úyden ózlerine tiyisli úleslerin bólip berdim. Marhumnıń ómirlik joldası quwanıp shıǵıp ketti. Biraz oylandım, ne ushın quwanǵan eken, soraǵan zatı ne eken, degen sorawlar tınıshımdı aldı.
Aradan eki saatlar ótkennen keyin, ashıwlı túrde jası úlkenirek er adam pátlenip kirip keldi. Qasında miyras boyınsha kelgen marhumnıń ómirlik joldası da bar edi. Kelgen adam marhumnıń qáyin atası eken. Aqlıǵımnıń úlesin beripsiz, endi úydi qalayınsha bólip sataman, deydi.
-Aǵa, aqırı bul eki xanalı kvartira bolsa, onı qalayınsha bólip satpaqshısız? Jer jay bolsa da bir gáp edi, esiklerin eki jaǵınan ashıp alatuǵın,-dedim. Ákesi qızına qarap «usı jerine kelgende basıń islemedi me, oqıwıńnıń eki jıllıq shártnama pulın tóletip alsań boladı-ǵo» dedi.
– Notarius qızım, sen bizden qapa bolma, notarial háreketiń durıs. Sizge kelemen degenshe bir neshshe jerge barıp, hátteki, advokatlar menen de oylasıp-keńestim,-dep shıǵıp ketti.
Basımnan muzday suw quyǵanday ornımda otırıp, oylanıp qalıppan. Bul ómirde pul ushın adamgershilikti joytqanlar da bar eken. Marhumnıń ájapası úydiń kadastr diziminen ótkenligi haqqındaǵı maǵlıwmattıń kóshirmesin alıwǵa keldi. Keyin bilsem, sol waqıtta kelinine oqıwınıń bir jıllıq shártnama pulın tólep bergenligi málim boldı. Inisiniń balasına kelsek, «inimnen qalǵan jalǵız tuwısqanım, qálese úyde jasay bersin, waqtı kelgende túsindirsem, óz úlesin berer», dedi.
Sońın ala, kelinniń aljastırıw maqsetinde óziniń birinshi neke gúwalıǵın kórsetip, úydi 20l7-jılı satıp alǵanlıǵın aytıp, kásipleslerim hám advokatlarǵa barıp, «notarius maǵan erli-zayıptıń ulıwmalıq mal-múlkindegi úleske bolǵan múlk huqıqı haqqındaǵı gúwalıq bermedi» degen mániste múrájat etip júrgenligin esittim…

Kamila JUMANIYaZOVA,
Nókis qalasındaǵı jeke ámeliyat
penen shuǵıllanıwshı notarius.
Qaraqalpaqstan xabar agentligi