25-yanvar kúni Tashkent qalasında Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń úshinshi jalpı májilisi óz jumısın dawam ettirdi.

Oǵan Senat, húkimet aǵzaları, ministrlik hám uyımlardıń wákilleri, jergilikli Keńeslerdiń deputatları, Senat janındaǵı Jaslar parlamenti aǵzaları hám ǵalaba xabar qurallarınıń xızmetkerleri qatnastı.
Videokonferencbaylanıs túrinde ótkerilgen jalpı májilisti Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń Baslıǵı Tanzila Norboeva alıp bardı.
Jalpı májilis Senattıń YouTube tarmaǵındaǵı beti arqalı tikkeley sáwlelendirip barıldı.
Jalpı májilistiń úshinshi jumıs kúninde senatorlar tárepinen dáslep «Jas óspirimler arasında huqıqbuzarlıqlar profilaktikası sisteması jetilistiriliwi múnásibeti menen Ózbekstan Respublikasınıń Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodeksine ózgerisler kirgiziw haqqında»ǵı nızam kórip shıǵıldı.
Búgin dúnyada júzege kelip atırǵan qáwip-qáterler, jaslar arasında hár qıylı jat ideyalar barǵan sayın keńnen tarqalıwına sebep bolmaqta. Bul bolsa elimizde bunday jaǵdaylardıń óz waqtında aldın alıw hám olarǵa shek qoyıw boyınsha huqıq qorǵaw uyımlarınıń aldına jańa wazıypalardı qoymaqta.
2024-jıl 5-fevraldaǵı Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń tiyisli qararı menen Ishki isler uyımlarınıń jas óspirimler máseleleri boyınsha inspektor-psixologları (úlken inspektor-psixologları) lawazımları Milliy gvardiya strukturasına ótkerilgeni de usı baǵdarda alıp barılıp atırǵan jumıslardıń úzliksiz dawamı bolıp tabıladı.
Usı qararǵa muwapıq Ózbekstan Respublikası Milliy gvardiyası Balalar menen islesiw basqarması hám onıń aymaqlıq bólimleri dúzildi, sonday-aq, jas óspirimler máseleleri boyınsha úlken inspektor-psixologlar hám inspektor-psixologlar lawazımları engizildi.
Bul bólimler tárepinen mekteplerde (10 134) ádep-ikramlılıq-psixologiyalıq ortalıqtı jaqsılaw, oqıwshılar arasında qadaǵalawsızlıqtı keltirip shıǵaratuǵın faktorlardı anıqlaw hám saplastırıw, oqıwshılarda watansúyiwshilik, Watanǵa sadıqlıq sezimin qáliplestiriw, olarda nızam buzılıwlarǵa mawasasızlıq sezimin qáliplestiriw boyınsha tiyisli ilajlar kórip kelinbekte.
Sonıń menen birge, mashqalalı oqıwshılar menen olardıń jasaw orınlarında ata-analarınıń qatnasıwında mánzilli islesiw, sonday-aq, oqıwshılardıń sabaqqa qatnasın jaqsılaw boyınsha eń tiykarǵısı «Qáwipsiz mektep» koncepciyası mısalında mekteplerde qáwipsizlikti támiyinlew ushın áhmiyetli jumıslar ámelge asırılmaqta.
Jańadan shólkemlestirilgen lawazımlarda xızmet etetuǵın adamlarǵa, sonıń ishinde, jas óspirimler máseleleri boyınsha úlken inspektor-psixologlar hám inspektor-psixologlarǵa ishki isler uyımlarınıń jas óspirimler máseleleri boyınsha inspektor-psixologlarınıń nızam hújjetlerinde belgilengen wákilliklerin beriw zárúrligi payda bolmaqta.
Milliy gvardiyanıń inspektor-psixologları fevral ayınan házirgi kúnge shekem 44450 Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodekstiń 47-statyasınıń birinshi bóliminde názerde tutılǵan huqıqbuzarlıqlardı anıqlap, ishki isler uyımlarınıń profilaktika inspektorları arqalı hákimshilik jaza ilajları qollanılıwın támiyinlegen jáne ata-analar tárepinen perzentlerin mektepke jibermew jaǵdayları boyınsha 175 mıńǵa shamalas eskertiw xatları jazılǵan.
Búgingi kúnde 1 inspektor-psixologqa mekteplerdegi bala sanınan kelip shıǵıp 3 ten 10 ǵa shekem mektep tuwra kelmekte.
Biraq inspektor-psixologlar tárepinen jas óspirim huqıqbuzardıń ata-analarına hákimshilik jaza sharaların qollanıw ushın tayanısh punkti profilaktika inspektorınıń aldına alıp barıp, hákimshilik jaza sharaları qollanılıwı – inspektor-psixologlardıń jumıs nátiyjeliligine unamsız tásir kórsetip, artıqsha waqıt jumsawına da sebep bolmaqta.

Senatorlar bul nızam puqaralardıń miynet huqıqlarınıń kepillikleri, miynet tarawındaǵı qatnasıqlardıń elektron sistemaǵa ótiwin támiyinlewge, mámleketlik uyımlar hám shólkemlerge xızmetkerdi jumısqa qabıllawda nızamsız biykarlaw jaǵdaylarınıń azayıwına, sonday-aq, jumısqa kirip atırǵan puqaralardan artıqsha hújjetlerdi talap etiw sıyaqlı byurokratlıq tosqınlıqlar saplastırılıwına xızmet etetuǵının atap ótti.
Dodalaw juwmaǵında bul nızam senatorlar tárepinen maqullandı.
Sonıń menen birge, jalpı májiliste «Alkogol hám temeki bazarın tártipke salıw sistemasınıń jetilistiriliwi múnásibeti menen Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında»ǵı nızam dodalandı.
Mámleketimizde alkogol hám temeki bazarın tártipke salıw, alkogol hám temeki ónimleriniń aylanısı tarawındaǵı mámleketlik qadaǵalawdı támiyinlewge qaratılǵan sistemalı jumıslar ámelge asırılmaqta.
Sonıń menen birge, Bas prokuratura janındaǵı Еkonomikalıq jınayatlarǵa qarsı gúresiw departamenti janındaǵı Alkogol hám temeki bazarın tártipke salıw inspekciyasınıń jumısı jetilistirilgenligi múnásibeti menen onıń wákilliklerin nızam hújjetlerinde anıqlastırıw zárúrligi payda bolmaqta.
Sonıń ushın bul nızam menen «Mámleketlik bajı haqqında»ǵı, «Licenziyalaw, ruqsat beriw hám xabardar etiw tártip-qaǵıydaları haqqında»ǵı sonıń menen birge, «Alkogol hám temeki ónimleriniń tarqatılıwı hám paydalanılıwın sheklew haqqında»ǵı nızamlarǵa usı Inspekciyanıń wákilliklerin belgilewdi názerde tutıwshı ózgerisler hám qosımshalar kirgizilmekte.
Ózgerislerge muwapıq tutınıw hám texnikalıq etil spirti, alkogol ónimlerin islep shıǵarıw, alkogol ónimlerininiń kótere sawdası jumısına berilgen licenziya ushın jıllıq mámleketlik bajını tólewdiń múddeti belgilenbekte.
Nızam menen yuridikalıq shaxslar tárepinen pivo hám pivo ishimlikleriniń kótere sawdasına baylanıslı jumısı wákillikli uyımǵa xabarnama jiberiw jolı menen ámelge asırılıwı názerde tutılmaqta.
Senatorlardıń atap ótkenindey, bul nızam alkogol hám temeki ónimlerin islep shıǵarıw sonday-aq, realizaciyalaw tarawında nátiyjeli qadaǵalaw sistemasın engiziwge qaratılǵan. Ónimlerdiń nızamsız aylanısına shek qoyılıwına, biznesti alıp barıw ushın salamat báseki ortalıǵın rawajlandırıwǵa, tutınıwshılardıń huqıqların qorǵawǵa hám nızam normaların anıq hám birdey qollanılıwına xızmet etedi.
Nızam senatorlar tárepinen maqullandı.
Bunnan keyin senatorlar tárepinen «Ózbekstan Respublikasına xızmet kórsetken ekolog» húrmetli ataǵın shólkemlestiriw haqqında»ǵı nızam kórip shıǵıldı.
Sońǵı jılları turaqlı rawajlanıwdıń jańa talaplarınan kelip shıǵıp, qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw, ekologiyalıq turaqlılıqtı támiyinlew boyınsha jańasha qatnas tiykarında reformalar ámelge asırılmaqta.
Еkologiyalıq turaqlılıqtıń áhmiyetli faktorı sıpatında aymaqlardı kóklemzarlastırıw, tereklerdi qorǵaw hám jasıl maydanlardı keńeytiw hám saqlap qalıw baǵdarında sistemalı ilajlar kórilmekte.
Araldıń qurıǵan ultanın jasıl qaplamalar menen qaplaw, sonday-aq, sanaat kárxanaları hám transport quralları taslamaların qısqartıw baǵdarında ilajlar kórilmekte.
Bul ilajlar tek ǵana elimiz emes, al regionda ekologiyalıq turaqlılıq maqsetlerine xızmet etpekte.
Tarawdı rawajlandırıwdıń koncepciyası hám onıń baǵdarları boyınsha strategiyalar tabıslı ámelge asırılmaqta. Еkologiyalıq turaqlılıqtı támiyinlewde mámleketlik hám jámiyetlik uyımlar, keń jámiyetshilik wákilleri birgelikte háreketlerdi ámelge asırmaqta.
Tarawda tikkeley hám janapay jumıs alıp barıp atırǵanlardı qollap-quwatlaw hám olardıń miynetlerin múnásip xoshametlew maqsetinde «Ózbekstan Respublikasında xızmet kórsetken ekolog» húrmetli ataǵın shólkemlestiriw názerde tutılmaqta.
Bul húrmetli ataq mámleketimizde ekologiya hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw tarawın rawajlandırıw, tábiyattı qásterlep saqlaw, bio hár túrlilikti saqlaw, klimat ózgeriwi aqıbetlerin jumsartıw, tábiyǵıy resurslardan aqılǵa uǵras paydalanıw hám olardı qayta tiklew baǵdarında salmaqlı nátiyjelerge erisken puqaralarǵa beriledi.

Soń «Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında»ǵı nızam dodalandı.
Mámleketimizde puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımlarınıń jumıs nátiyjeliligin arttırıw, máhálle institutın xalıqqa eń jaqın hám xalıqshıl strukturaǵa aylandırıw, puqaralar jıyınlarınıń ortaq máplerin kórsetip beretuǵın basqarmaǵa birlesiw huqıqların júzege shıǵarıw, olardıń texnikalıq bazasın bekkemlew hám mámleketlik uyımlar hám puqaralıq jámiyeti institutları menen óz-ara birge islesiwin jáne de rawajlandırıwǵa qaratılǵan keń kólemli reformalar ámelge asırılmaqta.
Máhálle institutı statusınıń Ózbekstan Respublikası Konstituciyası dárejesinde bekkemleniwin tiykarǵı mazmunı sonnan ibarat, endiginen bılay mámlekettiń sociallıq siyasatı rayon yaki qaladan emes, al máhálleden baslanadı.
Sońǵı jeti jılda máhálle institutın qáliplestiriw mámlekettiń dıqqat itibarında bolıp, bul baǵdarda ótkerilgen tallawlar sonı kórsetpekte, áyne máhálle sistemasın qáliplestiriwge qaratılǵan 100 ge shamalas normativlik-huqıqıy hújjetler qabıl etildi.
Óz gezeginde, senatorlar puqaralar jıyınları baslıqları saylawın shólkemlestiriw hám ótkeriw tártibin jáne de qáliplestiriw, sonday-aq, bos qalǵan orınlarǵa saylanǵan puqaralar jıyınları baslıqlarınıń jumıs kepilliklerin bekkemlew zárúrligi payda bolǵanlıǵın da atap ótti.
Nızam menen «Puqaralardıń ózin-ózi basqarıw uyımları haqqında»ǵı hám «Puqaralar jıyını baslıǵın saylaw haqqında»ǵı nızamlarǵa kirgizilip atırǵan ózgeris hám qosımshalar bul máseleni tártipke salıw maqsetinde islep shıǵılǵan.
Nızamda puqaralar jıyını baslıǵı wákillikleri múddetin 3 jıldan 5 jılǵa shekem sozdırıw, bosap qalǵan orınlarǵa puqaralar jıyınları baslıqların saylawdı shólkemlestiriw hám ótkeriwdi Qaraqalpaqstan Respublikası, wálayatlar hám Tashkent qalası komissiyalarınıń wákilliklerine ótkeriw názerde tutılmaqta.
Dodalaw procesinde senatorlar tárepinen bul nızamnıń turmısta qollanılıwı puqaralar jıyınları baslıqları jumısın hám puqaralar jıyınları baslıqları saylawın shólkemlestiriw hám ótkeriwge járdem etiwshi komissiyalardıń jumısın nátiyjeli shólkemlestiriwge xızmet etetuǵının ayrıqsha atap ótti.
Nızam senatorlar tárepinen maqullandı.
Senattıń úshinshi jalpı májilisinde Ózbekstan Respublikası Joqarı sudı quramına ózgeris kirgiziw haqqındaǵı másele de kórip shıǵıldı. Oliy Majlis Senatınıń usı másele boyınsha qabıl etilgen qararına tiykarlanıp Novruz Babakulovich Raxmanov, Abdunosir Abduxamitovich Igamberdiev, Zoir Amanovich Rustamov, Abduvohid Abdukadirovich Kasimov hám Xasan Sunattilaevich Еgamberdiev Ózbekstan Respublikası Joqarı sudınıń sudyası lawazımınan bosatıldı.
Bunnan tısqarı, senatorlar tárepinen Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatı Kengashiniń qararların tastıyıqlaw haqqındaǵı másele de kórip shıǵıldı.
Jalpı májiliste jámiyetlik turmıstıń barlıq tarawlarınıń huqıqıy tiykarların bekkemlewge hám mámlekette ámelge asırılıp atırǵan keń kólemli reformalardıń nátiyjeliligin arttırıwǵa, xalıqaralıq birge islesiwdi rawajlandırıwǵa qaratılǵan 20 másele, sonıń ishinde, 18 nızam kórip shıǵıldı.
Sonıń menen Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń úshinshi jalpı májilisi juwmaqlandı.

Ózbekstan Respublikası
Oliy Majlisi Senatı
Málimleme xızmeti