Shıǵındılar xalıqtıń salamatlıǵı, qorshaǵan ortalıq ushın qáwipli, sonday-aq, olar aymaqlardıń sanitariya hám ekologiyalıq jaǵdayı, mámlekettiń imidjine unamsız tásir kórsetedi.
Ótken 2024-jıl dawamında Qaraqalpaqstan Respublikası hám Ándijan, Buxara, Qashqadárya, Namangan, Samarqand, Ferǵana, Xorezm hám Tashkent wálayatlarınıń jámi 81,2 gektar jer maydanında 29 qattı xojalıq shıǵındı poligonı rekultivaciyalanıp, sanitariya talapları tiykarında topıraq qatlamı menen jabıldı.
Еkologiya, qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw hám klimat ózgeriwi ministrliginiń Shıǵındılardı basqarıw hám cirkulyar ekonomikanı rawajlandırıw agentligi janındaǵı Shıǵındı poligonların basqarıw direkciyası tárepinen 2024-jılı respublikada bar 198 xojalıq shıǵındı poligonınan 29 ı rekultivaciyalandı.
Shıǵındı poligonlarınıń sanitariya talapları hám ekologiyalıq normalarǵa sáykes emesligi jer maydanlarınıń záhárleniwi hám genofondınıń buzılıwı, órt qáwipi, atmosferaǵa ıssıqxana gazelitr shıǵıwı artıp barıwına sebep boladı. Usı sıyaqlı aqıbetlerdiń aldın alıw maqsetinde «Ózbekstan Respublikasında qattı xojalıq shıǵındılar menen baylanıslı jumıslardı ámelge asırıw strategiyası» islep shıǵılǵan. Oǵan bola, 1 108,6 gektar maydanǵa teń 167 poligon rekultivaciyalanıwı belgilengen.
Usınday ilajlardıń nátiyjesinde ıssıqxana gazleri sızıp shıǵıwına shek qoyılıp, órt qáwipiniń aldı alınıp atırǵanlıǵın atap ótiw kerek. Sonday-aq, sizot suwlarınıń atmosfera hawasına unamsız tásiri 78 procentke azaytıldı. Bunnan tısqarı, «Jasıl mákan» ulıwma milliy joybarı sheńberinde respublika boylap 112 shıǵındı poligonınıń átirapına 197 mıń terek hám puta nálleri egilip, «jasıl belbew»ler shólkemlestiriliwi nátiyjesinde jer genofondı jaqsılanıp, jasıl aymaqlar jaratılmaqta.
Shıǵındı poligonlarınıń jaǵdayı unamlı tárepke ózgermekte. Keleshekte tarawda zamanagóy talaplarǵa juwap beretuǵın poligonlar shólkemlestiriliwi esabınan zıyanlı gazler hám xalıqtıń arasında túrli kesellikler kelip shıǵıwın keskin qısqartıw maqset etilgen.
Maǵlıwmatlarǵa bol, mámlekette tek ǵana xojalıq shıǵındıları jıllıq payda bolıw kóleminiń prognozı 14-14,5 million tonna átirapında bahalanıp, xalıqtıń ortasha 1,5 procenti kóbeyiw pátin seapqa alǵanda, bul kórsetkish 2028-jılǵa kelip 16-16,7 million tonnaǵa jetiwi, sanaat shıǵındıları bolsa 100 million tonnadan artıwı múmkin.

Muhayyo Toshqoraeva, ÓzA