Húrmetli Bas ministr xanım!

Húrmetli delegaciyalar basshıları!

Yaponiya Bas ministri Takaichi xanımǵa “Oraylıq Aziya + Yaponiya” birinshi sammiti joqarı dárejede shólkemlestirilgeni, gózzal hám qızǵın Tokioda kórsetilip atırǵan qızǵın miymandoslıq ushın bildirilip atırǵan tereń minnetdarshılıq sózlerine qosılaman.
Bunnan 20 jıl burın áyne kúnshıǵıs eli birinshi márte “Oraylıq Aziya +” sóylesiwiniń baslamashısı bolǵanın atap ótiwdi qáler edim. Bul qarar strategiyalıq jaqtan qanshelli áhmiyetli hám durıs bolǵanın waqıttıń ózi kórsetpekte.
Bul sammitimiz, álbette, tariyxıy áhmiyetke iye hám birge islesiwimizde jańa bet ashpaqta.
Biziń Yaponiya menen tıǵız sawda hám mádeniy baylanıslarımız Ullı jipek jolı dáwirinen rawajlana baslaǵanın atap ótiwdi qáler edim. Yaponiyanıń áyyemgi paytaxtı Nara qalası, Siz tuwılǵan jer, húrmetli Bas ministr xanım, usı joldaǵı eń áhmiyetli oraylardan biri bolǵan.
Bizlerdi uqsas dástúr hám úrp-ádetler, ruwxıy, mádeniy hám shańaraqlıq qádiriyatlar da jaqınlastırıp turadı.
Bulardıń barlıǵı Oraylıq Aziya hám Yaponiya arasında kóp táreplemeli birge islesiwdi rawajlandırıw ushın bekkem tiykar bolıp esaplanadı.
Húrmetli Takaichi xanım!
Biz Oraylıq Aziya mámleketleri ǵárezsizlikke eriskennen keyingi dáwir dawamında Yaponiya isenimli sherigimiz bolıp kiyatırǵanın, regionnıń sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıwı, infrastruktura, sanaat hám energetika bazasın modernizaciyalaw, ilim hám bilimlendiriw jáne kadrlar potencialın bekkemlewge salmaqlı úles qosıp atırǵanın joqarı qádirleymiz.
Sol sebepli Oraylıq Aziya mámleketleri Yaponiyanıń region turmısında jáne de keń hám belsene qatnasıwınan mápdar. Hám bul boyınsha bizde usınıslar bar.
Regionımız tábiyǵıy resurslarǵa bay, dúnyadaǵı transport, sawda hám energetika baǵdarları kesilispesinde jaylasqan. Oraylıq Aziya mámleketleri ekonomikasınıń ósiwi 5-6 procentti quramaqta hám bul pát jaqın jıllarda da saqlanıp qaladı.
Búgingi kúnde regionda bolıp atırǵan jaqınlasıw hám integraciyanıń jedel processleri Yaponiya menen kooperaciya ushın qolaylı sharayat jaratpaqta.
Húrmetli Bas ministr xanım, Oraylıq Aziya menen strategiyalıq qatnasıqlardı rawajlandırıw baǵdarındaǵı isenimli umtılısıńız ushın jáne bir márte minnetdarshılıq bildiremen.
Birgeliktegi háreketlerimiz benen jańa sheklerge erisetuǵınımızǵa isenemen. Danıshpan yapon xalqınıń aytqanınday, “eger kúshler birlesse, tawlardı da ornınan qozǵatıw múmkin.”
Húrmetli delegaciyalar basshıları!
Búgin mámleketlerimiz arasında sheriklikti rawajlandırıw boyınsha alǵa qoyılǵan áhmiyetli baslamalardı tolıq qollap-quwatlayman.
Birge islesiwimizdi strategiyalıq áhmiyetli baǵdarlarda bekkemlewge qaratılǵan Tokio deklaraciyası qabıl etilgenin qollap-quwatlayman.
Óz gezeginde, “Oraylıq Aziya + Yaponiya” formatında óz-ara birge islesiwdi rawajlandırıw boyınsha kózqaraslarımızdı bildiriwdi qáler edim.
Birinshiden, sammitlerdi mámleket basshıları dárejesinde hár eki jılda bir márte ótkeriwdi usınıs etemiz. Bul birge islesiwimizge qosımsha kúshli túrtki beriwge xızmet etedi. Gezektegi usınday ushırasıwlarımızdan birin Ózbekstanda qabıl etiwge tayarmız.
Yaponiyanıń ádillik hám huqıq tarawında birge islesiw boyınsha jańa turaqlı mexanizmdi jaratıw hám kelesi jılı Tokioda ádillik ministrleriniń birinshi ushırasıwın shólkemlestiriw baǵdarındaǵı baslamasın qollap-quwatlaymız.
Ekinshiden, “Oraylıq Aziya – Yaponiya 2040” birge islesiw strategiyasın islep shıǵıw tárepdarımız.
Bul hújjetke region mámleketleriniń turaqlı rawajlanıwına járdemlesiw hám olardı globallıq ekonomikalıq processlerge tereń integraciyalaw boyınsha anıq baǵdarlama hám joybarlardı kirgiziw múmkin boladı.
Jańa ideya hám usınıslardı islep shıǵıw, birge islesiwdiń keń kólemli kún tártibin qáliplestiriw ushın mámleketlerimizdiń jetekshi tallaw strukturalarınıń qatnasıwında Ekspertler forumın shólkemlestiriw áhmiyetli bolıp esaplanadı. Sóylesiwler ushın platforma usınıs etiw hám forumnıń birinshi májilisin kelesi jılı Tashkentte shaqırıwǵa tayarmız.
Úshinshiden, Yaponiya finans institutlarınıń Oraylıq Aziyada sawda-ekonomikalıq hám investiciyalıq joybarlardı qollap-quwatlawdı keńeytiwin qollap-quwatlaymız.
Oraylıq Aziyanıń bay tábiyǵıy hám kadrlar resursların Yaponiyanıń sanaat hám texnologiyalıq potencialı menen birlestirip, bir-birimizdi tolıqtırıw hám kúsheytiw boyınsha nátiyjege erise alamız.
Usı múnásibet penen Oraylıq Aziyanıń infrastrukturaları hám sanaatın rawajlandırıw investiciyalıq fondın shólkemlestiriwdi usınıs etemiz. Onıń bazasında regionda iri infrastrukturalıq joybarlardı ámelge asırıw ushın Yaponiya investiciyaları, texnologiyaları, injenerlik standartları hám ekspertizasın tartıwǵa qaratılǵan “Sapalı infrastruktura” boyınsha baǵdarlamanı iske qosıw múmkin.
Sonday-aq, Yaponiya texnoparkleriniń Oraylıq Aziya tarmaǵı – sanaat kooperaciyası, lokalizaciyalaw hám texnologiyalar transferi regionallıq platformasın jaratıwdı usınıs etemiz. Texnoparkler tarmaǵın regiondaǵı hár bir mámlekettiń shiyki zat hám sanaat tarawındaǵı imkaniyatlarınan kelip shıǵıp, bólistiriw múmkin.
Tórtinshiden, búgin sanlı transformaciya ekonomikalıq ósiw hám turaqlılıqtıń sheshiwshi faktorına aylanıp barmaqta.
Yaponiya kompaniyaları sanlı ekonomika segmentleri – sanaattı avtomatlastırıw, robototexnika, basqarıwdıń intellektuallıq sistemaları, jańa áwlad bultlı hám telekommunikaciya platformaları tarawlarında dúnyada jetekshi bolıp esaplanadı.
“Oraylıq Aziya – Yaponiya” sanlı xabı – sanlı sheshimler, jasalma intellekt, “buyımlar interneti,” kiberqáwipsizlik hám innovaciyalıq ekonomika tarawlarında kóp tárepleme birge islesiw platformasın jaratıwdı usınıs etemiz.
Besinshiden, Yaponiya zamanagóy hám isenimli transport infrastrukturasın jaratıwda úlken tájiriybege iye bolıp, regionda tranzit hám logistika tarmaǵın rawajlandırıwda áhmiyetli sheriklerden birine aylanıwı múmkin.
Biz tezjúrer poezdlar hám avtomobil jolların qurıw, transport koridorların sanlastırıw, aeroportlar hám logistika orayların qurıw joybarlarına Yaponiya investiciyaları, texnologiyaları hám ekspertleriniń járdemin tartıwdan mápdarmız.
Bul baǵdarda Tashkent jańa xalıqaralıq aeroportın qurıwda “Sojitz LLC” kompaniyası menen tabıslı birge islesiwimizdi atap ótiwdi qáler edim.
Altınshıdan, Yaponiya zıyanlı gazlerdiń atmosferaǵa shıǵarılıwın tolıq saplastırıw baǵdarındaǵı wazıypalardı ámelge asırıw boyınsha dúnyadaǵı jetekshi mámleket bolıp esaplanadı.
Biz Ózbekstanda záhárli gazlerdiń shıǵarılıwın 2035-jılǵa barıp 50 procentke qısqartıw, 2030-jılǵa barıp ulıwma generaciyada “jasıl” energiya úlesin 54 procentke jetkeriwdi maqset etip qoyǵanbız.
Energetikalıq ótiw hám “jasıl” energetikanı rawajlandırıw boyınsha nátiyjeli ıssılıq stanciyaları, quyash hám samal energiyası qurılmaların qurıw, kogeneraciya, shıǵınlardı qısqartıw, zıyanlı gazlerdi uslap qalıw hám paydalanıw texnologiyaların engiziw sıyaqlı anıq joybarlardı birgelikte islep shıǵıwdı usınıs etemiz.
Tashkentte Qayta tiklenetuǵın energetika tarawında qánigelerdi tayarlaw boyınsha regionallıq oraydı shólkemlestiriw usınısın alǵa qoyamız.
Jetinshiden, mámleketlerimiz tárepinen qabıl etilgen Oraylıq Aziya ushın “Jasıl kún tártibi” regionallıq baǵdarlamasın ámelge asırıwda óz-ara birge islesiwdi tereńlestiriwdi áhmiyetli dep esaplaymız. Bul baǵdarlama Yaponiyanıń “Jasıl transformaciya” baslaması menen únles bolıp tabıladı.
Regionda hawa sapasın jaqsılaw boyınsha atmosferaǵa shıǵarılıp atırǵan gazlerdi monitoring etiw, filtrlew hám azaytıw, xalıq ushın jáne de turaqlı hám qáwipsiz ekologiyalıq ortalıqtı jaratıw ushın aldınǵı sheshimlerdi qollanıwǵa qaratılǵan birgeliktegi baǵdarlamanı iske qosıw, Klimat ózgeriwine qarsı gúresiw hám qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw tarawında, Aralboyınıń ekologiyalıq mashqalaların sheshiwge járdemlesiw hám suwdı únemleytuǵın texnologiyalardı engiziw boyınsha joybarlardı qamtıp alatuǵın birgeliktegi háreketler baǵdarlamasın qabıl etiw, Qarım-qatnas sheńberinde qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw uyımları basshılarınıń jańa formattaǵı ushırasıwların shólkemlestiriwdi usınıs etemiz.
Segizinshiden, Yaponiyanıń seysmikalıq qáwipsizlik tarawındaǵı úlken tájiriybesin esapqa alıp, Seysmikalıq turaqlılıqtı bahalaw hám arttırıw boyınsha birgeliktegi baǵdarlamanı iske qosıw tárepdarımız.
Maqset – yapon ekspertlerin tartqan halda Oraylıq Aziyanıń iri qalaların kompleksli seysmikalıq tekseriwden ótkeriw, seysmikalıq turaqlılıqtı arttırıw boyınsha “jol kartaları”n islep shıǵıw, Yaponiya modeli tiykarında aldınnan eskertiw sistemaların iske qosıw bolıp esaplanadı.
Tashkent qalasında Yaponiya standartları hám protokolları boyınsha injenerler, arxitektorlar, qutqarıw xızmetlerin tayarlaw ushın Regionallıq mamanlıq arttırıw orayın ashıwdı usınıs etemiz.
Toǵızınshıdan, Yaponiyanıń bilimlendiriw hám maman kadrlar tayarlaw tarawındaǵı járdemin joqarı bahalaymız. Bilimlendiriw, ilimiy hám akademiyalıq almasıwlardı bunnan bılay da keńeytemiz hám qollap-quwatlaymız.
Ózbekstanda kelesi jılı “Oraylıq Aziya + Yaponiya” formatında bilimlendiriw ministrleriniń birinshi májilisin, sonday-aq, regiondaǵı jetekshi universitetler rektorlarınıń birinshi forumın ótkeriwdi usınıs etemiz.
Jaslar jámiyetshilikleri arasında uzaq múddetli baylanıslardı qáliplestiriw, olardıń dóretiwshilik, texnologiyalıq hám professional potencialın rawajlandırıwǵa qaratılǵan Jaslardı rawajlandırıw regionallıq tarmaq baǵdarlamaların qabıl etiw tárepdarımız.
Mádeniyat, kórkem óner hám turizm festivalların turaqlı ótkerip barıw xalıqlarımız arasında doslıq baylanısların bekkemlewge xızmet etedi.
Osaka qalasındaǵı “EKSPO” Pútkiljáhán kórgizbesinde Ózbekstan pavilonı Altın sıylıqqa miyasar bolǵanın qanaatlanıwshılıq penen atap ótiwdi qáler edim. Biz bunday ilajlarda bunnan bılay da belsene qatnasamız.
Húrmetli sammit qatnasıwshıları!
Biziń ushırasıwımız dúnya siyasatında úlken ózgerisler júz berip atırǵan, geosiyasiy kelispewshilikler kúsheyip atırǵan hám iri mámleketler arasında óz-ara isenim tómenlep atırǵan dáwirde ótpekte.
Bunday sharayatta tınıshlıqtı saqlaw hám turaqlılıqtı bekkemlew jolındaǵı háreketlerimizdi birlestiriw ayrıqsha áhmiyetke iye.
Awǵanstan óz-ara birge islesiwimizdiń jáne bir áhmiyetli baǵdarı bolıp qalmaqta. Onı tınısh, turaqlı hám dóretiwshilik rawajlanıwǵa qaray baratırǵan mámleket sıpatında kóriw baǵdarındaǵı umtılıslarımız birdey.
Awǵan xalqın qollap-quwatlaw boyınsha kóp jıllardan berli jetekshi donor hám sherik mámleketler qatarında bolıp kiyatırǵan Yaponiyanıń izbe-iz poziciyasın joqarı bahalaymız.
Biziń birgeliktegi háreketlerimiz hám ulıwma úlesimiz usı mámleket xalqınıń turmıs dárejesin jaqsılaw, sociallıq-ekonomikalıq hám infrastrukturalıq rawajlanıw, sonday-aq, Awǵanstandı regionallıq ekonomikalıq joybarlarǵa jedel tartıwǵa xızmet etetuǵınına isenemen.
Húrmetli doslar!
Sózimniń juwmaǵında kún tártibindegi barlıq máseleler boyınsha qararlardı qollap-quwatlaytuǵınımdı bildiremen.
Búgin alǵa qoyılǵan baslamalardıń ámelge asırılıwı sóylesiwimizdiń rawajlanıwına ámeliy úles qosatuǵınına, mámleketlerimiz hám xalıqlarımızdıń abadanlıǵı jolındaǵı birge islesiwdiń salmaqlı potencialınan únemli paydalanıwǵa xızmet etetuǵınına isenemen.