Keyingi jıllarda jasalma intellekt texnologiyası túrli tarawlarǵa jedel kirip barmaqta. Insan miynetine tiykarlanǵan process avtomatlastırılıp, ayırım tarmaqlarda jumıs ornı qısqarıp atırǵanı haqqındaǵı pikirler dúnya kóleminde ayrıqsha dodalawlarǵa sebep bolmaqta. “Keleshekte jumıssızlıq kúsheyip bara ma?” degen soraw búgin tek ǵana ekonomistler emes, al siyasatshılar, sociallıq taraw qánigeleri ushın da áhmiyetli tús aldı.

Házirgi jaǵdaydı tallasaq, jasalma intellekt bárinen burın tákirarlanatuǵın, standart hám úlken kólemdegi maǵlıwmatqa tayanatuǵın wazıypalardı tez hám ańsat orınlaw imkaniyatın beretuǵınına gúwa bolamız. Bul bolsa óndiris, logistika, bank sektorı, xızmet kórsetiw sıyaqlı tarawlarda sanlı sheshimlerdi jedel engiziwge túrtki beredi. Ayırım mámleketlerde buxgalteriya, dispetcherlik, qoldan maǵlıwmat kirgiziw sıyaqlı texnikalıq wazıypalar qısqartılıp, avtomat sistema engizilmekte. Sonıń menen birge, kárxanalar básekige shıdamlılıqtı arttırıw hám qárejetti qısqartıw ushın intellektuallıq texnologiyanı barǵan sayın keńnen qollanbaqta.
Qánigelerdiń pikirinshe, bul processti jumıssızlıqtıń májbúriy ósiwi, dep bahalaw bir tárepleme qatnas esaplanadı, sebebi tariyxıy tájiriybe kórsetedi, hár bir texnologiyalıq revolyuciya jańa túrdegi jumıs orınların jaratıp, jańa kásiplerdiń payda bolıwına alıp keledi. Ásirese, jasalma intellekt tarawında maǵlıwmat analizi, algoritmdi joybarlaw, model jaratıw, IT-qáwipsizlik, robototexnika, intellektuallıq servisti monitoring etiw sıyaqlı onlaǵan jańa baǵdarlar qáliplespekte. Bul tarawlar miynet bazarında joqarı talapqa iye bolıp, keleshekte jáne de keńeyiwi kútilmekte. Qalaberdi, sanlı xızmet kórsetiw, insan hám jasalma intellekt birge islesiwi, intellektuallıq tallaw hám sanlı logistika sıyaqlı jańa wazıypalardı orınlaytuǵın qánigelerge talap artpaqta. Házir iri kólemli maǵlıwmatlar menen islesiw, biznes procesin ápiwayılastırıw, avtomat sistemanı qadaǵalaw boyınsha qánigeler eń qolaylı hám joqarı miynet haqı tólenetuǵın kadrlar qatarınan orın iyelemekte.
Usı kózqarastan ekspertler jasalma intellekttiń rawajlanıwı jumıs ornın azaytıw menen birge jańa tarawlarǵa talap arqalı miynet bazarın qayta qáliplestiriwi de múmkin ekenligin atap ótedi. Basqasha aytqanda, másele jumıssızlıqtıń keskin artıwı emes, al kadrlardıń jańa sharayatqa beyimlesiw dárejesine baylanıslı boladı. Eger jámiyette qayta tayarlaw, qánigelik arttırıw hám sanlı kónlikpe payda etiw sisteması nátiyjeli shólkemlestirilse, jasalma intellekt jumıssızlıqtı kóbeytpey, kerisinshe, jańa innovaciyalıq xızmetler, zamanagóy qánigelikler qáliplesiwine járdemlesedi.
Bul baǵdarda mámlekettiń roli de áhmiyetli. Rawajlanǵan mámleketler intellektuallıq texnologiyadan kelip shıǵatuǵın sociallıq qáwipti azaytıw ushın arnawlı baǵdarlamalar islep shıqpaqta. Máselen, sanlı sawatlılıqtı arttırıw, jańa kásipler boyınsha qısqa kurslardı engiziw, jumıs ornınıń ózgeriwine beyimlesiw mexanizmin qáliplestiriw boyınsha. Usı qatnas sanlı transformaciya dawamında xalıqtıń bántligin támiyinlewge járdem beredi.
Soǵan bola, jasalma intellekt insan miynetin tolıq almastıradı, degen pikir ele jeterli tiykarǵa iye emes. Qánigelerdiń pikirinshe, ekonomikalıq process analizi, bilimlendiriw tarawında júz berip atırǵan sanlastırıw tendenciyası hám texnologiyalıq ózgerisler tájiriybesi miynet bazarında túpkilikli jańalanıw júz beretuǵının, sonıń menen birge jańa imkaniyatlar da qáliplesetuǵının kórsetpekte.
Demek, keleshekte jumıssızlıq dárejesi jasalma intellekt imkaniyatına emes, al jámiettiń sanlı ortalıqqa qay dárejede tayar ekenligine baylanıslı. Sanlı kónlikpeni rawajlandırıw, zamanagóy kásiplerge ótiw hám jańa texnologiyalar menen islesiw mádeniyatın qáliplestiriw bolsa bul processte turaqlı rawajlanıwdı támiyinleytuǵın tiykarǵı faktorlar bolıp esaplanadı.

D.Hakimov, ÓzA