2025-jıldıń 24-noyabrinen 5-dekabrine shekem Ózbekstannıń tariyxıy qalası Samarqandta Joq bolıp ketiw qáwipi astında turǵan jabayı fauna hám flora túrleriniń xalıqaralıq sawdası haqqındaǵı konvenciya (CITES) tárepler konferenciyasınıń 20-májilisi (SOR20) ótkeriledi.
Bul haqqındaǵı kelisim ekologiya, qorshaǵan ortalıqtı qorǵaw hám klimat ózgeriwi ministri Aziz Abduhakimov hám CITES Bas xatkeri Ivonn Iguero tárepinen Biologiyalıq kóp túrlilik haqqındaǵı konvenciya qatnasıwshıları konferenciyasınıń Kolumbiyanıń Kali qalasında bolıp ótken 16-májilisi sheńberinde qol qoyıldı.
– Bul shártnamaǵa qol qoyılıwı biologiyalıq kóp túrlilikliń joq bolıwı hám jabayı tábiyattıń nızamsız sawdasına qarsı gúreste birge islesiwdiń áhmiyetli ekenin kórsetedi, – deydi A.Abduhakimov. – Biz xalıqaralıq jámiyetti 2025-jılı SOR20 sheńberinde Samarqandta kútip alıwdan minnetdarmız, ol jerde planetamızdıń bay biologiyalıq miyrasın qorǵaw baǵdarındaǵı is-háreketlerimizdi birlestiremiz.
Óz gezeginde I.Iguero Ózbekstannıń CITES COP20 ilajların tariyxıy Samarqand qalasında ótkeriw usınısı ushın minnetdarshılıq bildirdi.
– Konferenciyanıń bul áyyemgi qalada ótkeriliwi hám tariyxıy sezimlerdi oyatadı, hám jabayı túrlerdiń xalıqaralıq sawdası tártipke salınǵan, jabayı tábiyat nızambuzarlıqları sezilerli dárejede kemeygen hám CITES dizimine kirgizilgen túrler jabayı tábiyatta kóbeygen keleshekke úles qosadı, – deydi I.Iguero.
Atap ótiw kerek, Ózbekstan Oraylıq Aziyada CITEStıń 184 Tárepi (183 mámleket + Evropa Awqamı) hám jabayı tábiyattı qorǵaw, hám sawda tarawında keń kólemdegi mápdar táreplerdiń májilisin ótkeretuǵın birinshi mámleket. «Qorshaǵan ortalıqtı saqlaw hám «jasıl» ekonomika jılı»nda shólkemlestiriletuǵın global ilajda 4000 nan artıq qatnasıwshı hám delegat qatnasıwı kútilmekte.
CITES COP20 táreplerine jabayı tábiyattıń xalıqaralıq sawdası turaqlılıǵı, nızamlılıǵı hám baqlanıwı, túrlerdi saqlaw hám turaqlı resurslardı basqarıw boyınsha áhmiyetli dodalawlarda qatnasıw imkaniyatın beredi. Bunnan tısqarı, 2025-jılı CITES SOR20 nıń 20 jıllıq yubiley májilisi 1975-jılı Konvenciya kúshke kirgeniniń 50 jıllıǵına tuwra keledi.
Maǵlıwmat ornında aytıw kerek, CITES konvenciyasına 1973-jıl 3-martta qol qoyılǵan hám 1975-jılı 1-iyulde kúshke kirgen. Konvenciya jabayı tábiyattı qorǵaw boyınsha dúnyadaǵı eń kúshli qurallardan biri bolıp qalmaqta. CITES dizimine kirgizilgen kóplegen túrlerdiń watanı bolǵan Ózbekstan 1997-jıldan berli Konvenciya qatnasıwshısı bolıp esaplanadı.
Muhayyo Toshqoraeva, ÓzA