Ózbek toyları mıń jıllıq tariyx, mádeniyat hám qádiriyatlardıń jámlengen túri. Hár bir úrp-ádet, máresim hám dástúrdiń ózine tán mazmunı bar. Bul baxıt tilew, birlikti bekkemlew, jámiyet aldındaǵı juwapkershilikti ańlaw sıyaqlı mániler menen tolı.Ózbek toylarındaǵı jańa úrp-ádetler sanalı ámel me yamasa kózsiz eliklew me?!

Biraq, búgingi kúnde globallasıw dáwirinde mádeniy aǵımlar, ásirese, ǵalaba xabar quralları, filmler, sociallıq tarmaqlardıń tásirinde ózbek toylarında sırt el – hind, túrk hám hátteki batıs dástúrleri de kózge taslana basladı.
Toy tek ǵana eki jastıń birlesiwi emes, al shańaraqlardı jaqınlastıratuǵın áhmiyetli sociallıq waqıya. Biraq házirgi waqıtta toy, yaǵnıy eki jastıń bir shańaraq bolıwınan xalıqtı xabardar etiw maqsetinde ótkeriletuǵın máresim óziniń tiykarǵı mánisi shette qalıp, filmdi súwretke alıw maydanshasına aylanıp qalıp atırǵanday, sıyaqlı. Házirgi zamanagóy toylarda sırt el kino-seriallarınıń tásiri hám sociallıq tarmaqlar arqalı jámiyetke belgisiz úrp-ádetlerdiń qosılıwı adamdı oylandıradı.
Sońǵı jılları ózbek toylarında bir neshe belgisiz úrp-ádetler baqlanbaqta. Mısal ushın, simvolikalıq jaǵdayda ottıń átirapında aylanıw, shańaraq úlkenlerine tájim etiw jaǵdayları baqlanbaqta. Biz Túrkiya kinoları arqalı bilgen ayaq oyınlar yamasa kelin aq kóylekke qızıl belbew buwıwı, Batıs dástúrlerinen ózlestirilgen “wedding dance” sıyaqlı úrp-ádetlersiz ózbek toyları ótpey qalıp atırǵanday. Bul jańalıqlardıń kópshiligi sociallıq tarmaqlardaǵı videolar, belgili seriallar yamasa sırt elde toy ótkergen tanıslar tásirinde qáliplespekte. Qalaberdi, jańalıqqa umtılıw hám estetikalıq “original”lıq ta buǵan sebep bolıwı múmkin. Ayırımları bolsa óz dástúrleriniń mazmunın tereń túsinbegeni ushın basqa mádeniyatlarǵa eredi.
Álbette, ayırım úrp-ádetler ózlestirilip atırǵan bolsa da, kóp jaǵdaylarda olardı orınlap atırǵan adamlar olardıń tiykarǵı mánisin bilmeydi. Durıs, bul dástúrler tereń húrmettiń kórinisi yamasa simvolikalıq mánilerdi názerde tutıp ótkeriliwi múmkin. Biraq onda dástúrlerdi kewil asharlıq yamasa ádet emeslik sıpatında qabıl etiw kóbirek ushırasadı.
Mádeniy almasıwlar turmısımızda tábiyǵıy process bolıp esaplanadı. Biraq, bul processler tiykarǵı qádiriyatlardı joǵaltpaw, ózlikti ańlaw hám eń áhmiyetlisi, zamanagóylik penen milliylikti úylestirgen halda ámelge asırılıwı kerek. Bolmasa, mádeniy imitaciya tamırsız, ózine isenimsiz jámiyetti qáliplestiredi. Hár bir adam islep atırǵan háreketiniń mánisin ańlamasa, ol máresim emes – tek ǵana “shou”ǵa aylanadı.
Ózbek toylarındaǵı sırt el dástúrleriniń kirip keliwi zaman talabı bolıwı múmkin. Biraq bul process sanalı, sın kózqarastan hám mazmunlı bolıwı zárúr. Hár bir dástúr, hár bir máresim – bul xalıqtıń ruwxıy ǵáziynesi. Onı bayıtıw múmkin, biraq almastırıw emes. Ózimizdiń tamırımızdı joyıtpastan, dúnya menen únles bolıw – mine, bul haqıyqıy rawajlanıw.

Dildora DWSMATOVA,
ÓzAnıń xabarshısı