Joqarı bilim alıw – bul tek ǵana joqarı oqıw ornına kiriw yamasa diplom alıw emes. Bul insannıń ómirde tutqan ornı, jámiyettegi áhmiyeti hám keleshektegi baǵdarın belgileytuǵın áhmiyetli basqısh bolıp esaplanadı. Búgin mámleketimizde joqarı bilimlendiriwge bolǵan qızıǵıwshılıq sezilerli dárejede artqan. Bul bolsa bir tárepten quwanıshlı jaǵday bolsa, ekinshi tárepten tereńirek tallaw hám juwapkershilikli qatnas jasawdı talap etedi. Ásirese, durıs kásip tańlaw, jámiyetke paydalı bolıw hám miynet bazarındaǵı teń salmaqlılıq kózqarasınan kórip shıǵıw zárúr.

Joqarı maǵlıwmat insan ushın kóplegen esiklerdi ashadı. Máselen: bilim alıw, ilimiy izleniw alıp barıw, sociallıq abıray arttırıw, qarım-qatnas sheńberin keńeytiw, sırt elde oqıw yamasa islew sıyaqlı jollar áyne joqarı bilimlendiriw tiykarında qáliplesedi. Biraq bul imkaniyatlar tek ǵana diplom iyesine emes, bilimi, tájiriybesi, kásibine sadıq bolǵan insanlarǵa ǵana xızmet etedi.
Tilekke qarsı, ayırım jaslar elege shekem joqarı oqıw ornına kiriwdi “status”, “jámiyette tán alınıw” quralı sıpatında qabıl etpekte. Bunday kózqaras bolsa tek ǵana ózin emes, al oqıw procesinde imkaniyatlardı, waqıttı hám mámleket qarjıların nátiyjesiz jumsawǵa alıp keledi.
Búgin mámleketimizde júzege kelip atırǵan áhmiyetli mashqalalardan biri jaslardıń kásip tańlawdaǵı nadurıs qatnası bolıp esaplanadı. Ata-ananıń basımı, jámiyettegi stereotipler yamasa belgililikke erisiw aqıbetinde kóplegen jaslar ózleriniń qızıǵıwshılıqlarına sáykes kelmeytuǵın tarawlarda bilim almaqta. Nátiyjede oqıwdı tamamlaǵannan keyin, óz tarawında islemeydi yamasa ulıwma basqa tarawǵa ótiwge májbúr boladı.
Haqıyqıy joqarı maǵlıwmat – bul insandı óz kásibine pidayı, dóretiwshi hám jámiyetke paydalı shaxsqa aylandıradı. Medicina baǵdarın pitkergen shaxs nawqaslarǵa járdem beredi, jurnalist – haqıyqattı sáwlelendiredi, injener – oylap tabadı, muǵallim bolsa áwladlar tárbiyası menen shuǵıllanadı. Sonıń ushın da hár bir joqarı maǵlıwmatlı insan óz tarawında qánige bolıwı hám jámiyetke ámelde payda keltiriwi zárúr.
Ózbekstanda hár jılı 200 mıńnan aslam student joqarı bilimlendiriw mákemelerin tamamlaydı hám miynet bazarına kirip keledi. Biraq hámmesi de óz qánigeliginen kelip shıǵıp jumısın dawam ettirip atır ma, joq pa – bul ayrıqsha másele.
Házirgi waqıtta mámleketimizde jaslardıń bántligin támiyinlew baǵdarında bir qatar reformalar ámelge asırılmaqta. Atap aytqanda, studentlerdiń bántligin támiyinlew maqsetinde universitet hám shólkemler menen birgelikte Karera orayları shólkemlestirilgen. Pitkeriwshilerdiń bántligin támiyinlew boyınsha Kámbaǵallıqtı qısqartıw hám bántlik ministrliginiń Milliy vakansiyalar bazasında (ish.mehnat.uz) “Studentler ushın jumıs” ayrıqsha funkcionalı engizilgen.
Bunday sharayatlar nur ústine nur, álbette. Biraq házirgi zamanda kópshilik joqarı oqıw ornında bilim alıwı múmkin hám sonıń ushın da jumıs máselesinde tek ǵana diplom menen emes, potencial, bilim hám kónlikpeler sıyaqlı tárepler de esapqa alınadı. Sonıń ushın, hár bir bakalavriat yamasa magistratura basqıshında bilim alıp atırǵan studentler bárinen burın ózi ushın baǵdardı jaqsılap tańlap alıwı kerek. Joqarı bilimlendiriw – bul tek ǵana bilim alıw emes, al tańlaǵan baǵdarında jámiyetke payda keltiriwdey joqarı maqsetti gózlew. Insan óz kásibin durıs tańlasa, ózin onda tapsa hám sadıqlıq penen háreket etse, tek ǵana óziniń emes, al pútkil jámiyettiń rawajlanıwına úles qosadı. Diplom – ápiwayı qaǵaz emes, ol arqalı jámiyet aldındaǵı juwapkershilik baslap beriledi. Solay eken, hár bir student, hár bir jas diplomdı emes, diplom arqalı jámiyetke xızmet etiw ideyasın maqset etiwi zárúr.

Dildora DWSMATOVA.
ÓzA