25-iyun kúni Tashkent qalasında Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń segizinshi jalpı májilisi óz jumısın basladı.

Oǵan Senat, húkimet aǵzaları, ministrlikler hám uyımlardıń wákilleri, jergilikli Keńeslerdiń deputatları, Senat janındaǵı Jaslar parlamentiniń aǵzaları hám ǵalaba xabar qurallarınıń xızmetkerleri qatnastı.

Videokonferencbaylanıs tárizinde ótkerilgen jalpı májilisti Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń Baslıǵı Tanzila Norboeva alıp bardı.

Jalpı májilis Senattıń YouTube tarmaǵındaǵı beti arqalı tikkeley sáwlelendirilip barıldı.

Senattıń segizinshi jalpı májilisiniń birinshi jumıs kúni senatorlar tárepinen ámelge asırılıp atırǵan reformalardıń nátiyjeliligi, aymaqlarda jumıslardıń barısı, xalıqtı oylandırıp atırǵan máselelerge sheshim tabıw boyınsha Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev tárepinen belgilep berilgen tiykarǵı baǵdarlardan kelip shıǵıp, alda turǵan birinshi dárejeli wazıypalar dodalandı.

Keyingi jılları mámleketimizde ámelge asırılıp atırǵan izbe-iz reformalar, kórilip atırǵan ilajlar nátiyjesinde turaqlı ósiw pátleri támiyinlendi.

Tek ǵana usı jıldıń ózinde sanaat 6,4 procentke ósti, eksport kólemi 18 procentke, sırt el investiciyaları 46 procentke arttı. Bahası 3 milliard dollarlıq 2,5 mıńnan aslam jańa quwatlıqlar iske qosıldı.

Biraq búgingi zamannıń rawajlanıwı, dúnyada júzege kelip atırǵan global mashqalalar, jańa urıs oshaqları hám turaqsızlıqtıń dawam etiwi reformalardı jańa basqıshqa alıp shıǵıwdı, rawajlanıw pátlerine sáykes jańa wazıypalardı qoyıwdı talap etpekte.

Atap aytqanda, reformalardıń nátiyjeliligine unamsız tásir etiwshi faktorlar atap ótildi.

Sonıń ishinde, ministrlikler hám hákimlikler, olardıń wálayat, rayon dárejesindegi buwınlarınıń mashqalalı máselelerdi sheshiw boyınsha jumısı jeterli dárejede nátiyjeli emesligi atap ótiledi. Kóplegen mashqalalarǵa ministrlikler hám uyımlar, hákimlikler jumısınıń shólkemlestiriwshilik-huqıqıy tiykarlarındaǵı kemshilikler sebep bolmaqta.
Xalıqtıń keypiyatına tásir etetuǵın, sonıń ishinde, suw támiynatı, rayon hám máhálledegi infrastruktura, azıq-awqat qáwipsizligi, bántlik, kámbaǵallıqtan shıǵarıw, jergilikli byudjet túsimlerin arttırıw, jınayatshılıqtı qısqartıw, jol qurılısı, jámiyetlik transport, qala qurılısı, “Jasıl mákan” joybarın ámelge asırıw, energiya támiynatı sıyaqlı áhmiyetli tarawlardaǵı baslı wazıypalar dodalandı.

Bunnan tısqarı, belgilenip atırǵan wazıypa hám tapsırmalardı nátiyjeli ámelge asırıw ushın jańa shólkemlestiriwshilik hám hákimshilik reformalar baslanǵanı, bar mashqalalar, xalıq tárepinen kóterilip atırǵan múrájatlardı sheshiw boyınsha jańa sistema iske qosılıp atırǵanı atap ótildi.

Senatorlar Prezident tárepinen atap ótilgen kemshiliklerdi saplastırıw boyınsha tómendegi máselelerge ayrıqsha itibar qaratıw zárúrligin atap ótti.

Atap aytqanda, orınlarda anıqlanǵan mashqalalardı saplastırıwda aymaq hám respublikadaǵı juwapkerlerdiń óz-ara birge islesiwin muwapıqlastırıp barıw zárúr ekenligi atap ótildi.

Puqaralar menen islesiw tártibin jańa dárejege alıp shıǵıw, múrájatlardı turaqlı tallaw, xalıq tárepinen kóterilgen mashqalalı máselelerdi Senat májilislerine alıp shıǵıw maqsetke muwapıq ekenligi atap ótildi.

Bunnan tısqarı, baǵdarlamalar, joybarlardıń orınlanıwın támiyinlewde olardıń qay dárejede nátiyjeli orınlanǵanı, qanday nátiyje bergenine tiykarǵı itibar beriw, belgilengen wazıypalardıń orınlanıwın támiyinlewde jergilikli Keńeslerdiń belsendiligin arttırıw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.

Dodalaw juwmaǵında Oliy Majlis Senatı hám xalıq deputatları jergilikli Keńesleri aldında bul baǵdarda turǵan birinshi dárejeli wazıypalar boyınsha Senattıń qararı qabıl etildi.

Bunnan keyin “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine parlamenttegi oppoziciyanıń kepillengen huqıqların keńeytiwge qaratılǵan ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında”ǵı nızam kórip shıǵıldı.

Keyingi jıllarda mámleketimizde sóz erkinligi ortalıǵınıń jaratılǵanı, xalıqtıń mápleri hám siyasiy erk-ıqrarı erkin bildiriliwi ushın huqıqıy tiykarlar bekkemlengeni, siyasiy partiyalardıń jámiyettegi rolin bunnan bılay da kúsheytiwge qaratılǵan keń kólemli jumıslar ámelge asırılıp atırǵanı atap ótildi.

Bul nızam sóz erkinligin támiyinlew, siyasiy partiyalardıń jámiyettegi ornın jáne de bekkemlew maqsetinde islep shıǵılǵan bolıp, Oliy Majlis Nızamshılıq palatası hám siyasiy partiyalardıń jumısına baylanıslı 5 nızamǵa tiyisli ózgerisler hám qosımshalar kirgizilmekte.

Oǵan bola, ózin parlamenttegi oppoziciya dep járiyalaǵan siyasiy partiya frakciyasına nızam joybarı ekinshi oqıwda kórip shıǵılǵanǵa shekem de sol máselege baylanıslı nızam joybarınıń yamasa onıń strukturalıq bóliminiń alternativ redakciyasın kirgiziw sıyaqlı qosımsha huqıq berilmekte.

Sonday-aq, bul frakciyanıń wákilleri Oliy Majlis Nızamshılıq palatasınıń bir komitet baslıǵı hám eki komitet baslıǵınıń orınbasarı lawazımların kepillikli iyelewi, hár sherekte “húkimet saatı” hám parlament sorawı sheńberinde másele kirgiziwi de názerde tutılmaqta.

Senatorlar bul nızamnıń turmısqa engiziliwi nızam dóretiwshiligi hám parlamentlik qadaǵalaw nátiyjeliligin arttırıwǵa jáne Oliy Majlis Nızamshılıq palatasında oppoziciyanıń kepillikli huqıqların keńeytiwge xızmet etetuǵının atap ótti.

Dodalaw juwmaǵında nızam senatorlar tárepinen maqullandı. Sonday-aq, jalpı májiliste “Orınlaw isi boyınsha kepillik qarjıların kirgiziw institutınıń engiziliwi múnásibeti menen “Sud hújjetleri hám basqa da uyımlardıń hújjetlerin orınlaw haqqında”ǵı nızam dodalandı.

Keyingi jılları elimizde sud hújjetleri hám basqa da uyımlardıń hújjetlerin orınlaw sistemasın jetilistiriw boyınsha keń kólemli jumıslar ámelge asırılıp atırǵanı atap ótildi.

Atap aytqanda, sud hújjetleri hám basqa da uyımlardıń hújjetlerin orınlawdı sanlastırıw jáne insan faktorın azaytıw boyınsha nızamshılıqqa jańa normalar kirgizilgen. Bunnan tısqarı, sud hújjetlerin orınlawdan hár qanday bas tartıwdıń aldın alıw, puqaralardıń múlki hám pul qarjılarınıń qol qatılmaslıǵın kepillewge qaratılǵan bir qatar nızam hújjetleri ámeliyatqa engizildi.
Tallawlarǵa bola, 2022-2024-jıllar dawamında sud qararlarınıń orınlanıwına baylanıslı kóplegen orınlaw hújjetleri sud tártibinde kelispewshilikke ushırap atırǵanlıǵı hám mámleketlik orınlawshınıń háreketleri ústinen shaǵım etilip atırǵanlıǵı sebepli orınlaw procesinde belgili bir mashqalalar júzege kelmekte. Nátiyjede qarızdar ózine qollanılǵan sheklewler sebepli óz jumısın dawam ettire almay atır.

Usı jerde sud qararı qabıl etilgen shaxslardıń nızamlı máplerin hám sud qararlarınıń sózsiz orınlanıwın támiyinlew maqsetinde sud hújjetleri hám basqa da uyımlardıń hújjetlerin orınlaw procesine kepillik qarjısın kirgiziw institutın engiziw zárúrligi júzege kelmekte.

Onda orınlaw isi boyınsha kepillik qarjıların kirgiziw orınlaw isin júrgiziwdi toqtatıp turıw, qarızdarǵa hám onıń múlkine qollanılǵan sheklewlerdi biykarlaw ushın tiykar bolıwı názerde tutılmaqta.

Senatorlar bul nızamnıń turmısqa engiziliwi mámleketimizde nızam ústinligin támiyinlew, puqaralar hám isbilermenlerdiń nızamlı máplerin isenimli qorǵaw jáne sud qararlarınıń orınlanıwın támiyinlewge xızmet etedi.
Dodalawlar juwmaǵında nızam senetaorlar tárepinen maqullandı.

Bunnan soń “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine qosımshalar hám ózgerisler kirgiziw haqqında”ǵı nızam kórip shıǵıldı.

Mámleketimizde korporativ qatnasıqlardı rawajlandırıw hám zamanagóy korporativ basqarıw usılların engiziw boyınsha nátiyjeli izbe-iz reformalar alıp barılıp atırǵanı atap ótildi.

Sonday-aq, senatorlar nızamshılıqtı xalıqaralıq normalarǵa, sonıń ishinde, Jáhán sawda shólkeminiń kelisimlerine beyimlestiriw arqalı sırtqı sawdanı jáne de liberallastırıw zárúrligi payda bolıp atırǵanına ayrıqsha itibar qarattı.

Búgingi kúnde respublika importınıń 32,3 procenti erkin sawda rejimi ornatılǵan mámleketler, 61,4 procenti eń qolaylılıq beriw rejimi qollanılıp atırǵan mámleketlerdiń úlesine hám qalǵan 6,3 procenti sawda rejimi belgilenbegen mámleketler yamasa islep shıǵarıwshı mámleketi anıqlanbaǵan tovarlar esabınan tuwra keledi.

Atap aytqanda, respublikaǵa import etilip atırǵan tovarlardıń 95 procenti Jáhán sawda shólkemine aǵza mámleketlerden, qalǵan 5 procenti bolsa usı shólkemge aǵza bolmaǵan mámleketlerden alıp kelinbekte.

Usılardı esapqa alǵan halda, bul nızam menen Bajıxana kodeksine eń qolaylılıq beriw rejimine iye bolmaǵan mámleketlerden Ózbekstanǵa alıp kelinip atırǵan tovarlar ushın tovardıń kelip shıǵıwı haqqındaǵı sertifikat bolmaǵan jaǵdayda import bajısın eki esege arttırıp qollanıw ámeliyatı biykar etilmekte.

Sonıń menen birge, Bajıxana uyımı tárepinen háreketler yamasa tártip-qaǵıydalar orınlanǵannan soń Mámleketlik byudjetke ótkeriliwi belgilengen bajıxana tólemleriniń múddeti 5 jumıs kúninen 3 jumıs kúnine qısqartılmaqta.

Bul ózgerisler hám qosımshalar menen milliy nızamshılıq normaların Jáhán sawda shólkemi qaǵıydalarına muwapıqlastırıw arqalı sırtqı sawdanı ádil qaǵıydalar tiykarında ámelge asırıwǵa, import hám eksport kólemin keńeytiwge erisiledi.

Sonday-aq, bul nızamda akcionerlik jámiyetleriniń atqarıw uyımları hám baqlaw keńesleri aǵzalarınıń fiducar minnetlemelerin, jámiyet majoritar akcionerleriniń ulıwma minnetlemeleri hám juwapkershiligin belgilew esabınan korporativ qatnasıqlardıń huqıqıy tiykarların bunnan bılay da jetilistiriw, korporativ basqarıwdıń zamanagóy usılları menen mexanizmlerin engiziw sıyaqlı máseleler de óz kórinisin tapqan.

Jalpı májilis dawamında nızam qızǵın dodalanıp, onıń keleshekte isbilermenlik jumısın ámelge asırıwda qolaylı sharayatlar jaratıwǵa, ekonomikanı jedel rawajlandırıw imkaniyatların keńeytiwge xızmet etetuǵını haqqında pikirler bildirildi.

Dodalaw juwmaǵında bul nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Senattıń 8-jalpı májilisinde “Sırtqı miynet migraciyası haqqında”ǵı nızam dodalandı.

Bul nızam puqaralar hám elimizde turaqlı jasaytuǵın puqaralıǵı bolmaǵan shaxslardıń Ózbekstan Respublikasınan tısqarıda waqtınsha miynet etiw ushın shıǵıwı jáne sırt el puqaralarınıń hám basqa da mámleketlerdiń aymaǵında turaqlı jasaytuǵın puqaralıǵı bolmaǵan shaxslardıń elimizde miynet etiw maqsetinde tartılıwı menen baylanıslı qatnasıqlardı huqıqıy tártipke saladı.

Dodalaw procesinde nızamdı qayta kórip shıǵıwdı talap etetuǵın bir qatar máseleler bar ekenligi atap ótildi.

Sonıń ishinde, ayırım mámleketlik uyımlardıń bul tarawdaǵı wákilliklerin sońǵı hákimshilik reformalardan kelip shıqqan halda qayta kórip shıǵıw zárúr ekenligi atap ótildi.

Sonıń menen birge, sırt elge jumısqa jiberetuǵın shólkemlerge Migraciya agentliginiń sırt eldegi wákilxanaları menen birgelikte miynet shártlerine ámel etiliwin úyreniw huqıqın beriw ayrıqsha áhmiyetke iye ekeni atap ótildi.

Bunnan tısqarı, sırt elge jumısqa jiberetuǵın shólkem tárepinen minnetlemeler orınlanbaǵan jaǵdayda, miynet migrantın Ózbekstanǵa qaytarıw procesi Agentlik tárepinen ámelge asırılıwı hám qárejetlerdi jiberetuǵın shólkem qarjıları esabınan qaplaw mexanizmin nızamda bekkemlew maqsetke muwapıq ekenligi atap ótildi.

Sonday-aq, Ózbekstan Respublikası aymaǵında miynet etiw huqıqına baylanıslı tastıyıqlawdı beriw, onıń ámel etiwin toqtatıw, toqtatıw yamasa biykarlaw tiykarların da qayta kórip shıǵıw zárúr ekenligine itibar qaratıldı. Sonıń menen birge, tastıyıqlaw ushın óndiriletuǵın jıyım muǵdarı boyınsha anıq huqıqıy mexanizmlerdi belgilew zárúrligi atap ótildi.

Joqarıdaǵılardı esapqa alıp, nızamdı qayta kórip shıǵıw maqsetke muwapıq, dep tabıldı hám bul másele boyınsha Senattıń tiyisli qararı qabıl etildi.

Jalpı májiliste “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında”ǵı nızam kórip shıǵıldı.

Atap ótilgenindey, sońǵı jılları awıl xojalıǵın rawajlandırıw, azıq-awqat qáwipsizligin támiyinlew, tarawǵa zamanagóy agrotexnologiyalardı engiziw hám eksport potencialın arttırıw boyınsha keń kólemli jumıslar alıp barılmaqta.

Sonıń menen birge, awıl xojalıǵında mámleketlik basqarıw sistemasın jetilistiriw, sonday-aq, tarawda jumıs alıp barıp atırǵan subektlerdiń huqıqları menen nızamlı mápleriniń qorǵalıwın bunnan bılay da kúsheytiw zárúrligi payda bolmaqta.

Nızam menen Hákimshilik juwapkershilik haqqındaǵı kodekske, “Tuqımgershilik haqqında”ǵı hám “Ózbasımshalıq penen iyelep alınǵan jer uchastkalarına jáne olarda qurılǵan imaratlar menen obektlerge bolǵan huqıqlardı tán alıw haqqında”ǵı nızamlarǵa Agrosanaat kompleksi ústinen qadaǵalaw inspekciyası Ministrler Kabineti janına ótkerilgeni múnásibeti menen ámeldegi nızamshılıqqa muwapıqlastırıw boyınsha redakciyalıq ózgerisler kirgizilmekte.

Sonday-aq, “Mámleketlik bajı haqqında”ǵı nızamǵa Awıl xojalıǵı ministrligi janındaǵı Agrosanaattı rawajlandırıw agentligi óziniń hám miywe-ovoщ baǵdarındaǵı ónim jetistiriwshi, qayta islewshi subektlerdiń, ıssıxana xojalıqlarınıń huqıqları menen nızamlı máplerin qorǵaw maqsetinde sudlarǵa berilgen arzalar, shaǵımlar hám dawalar boyınsha mámleketlik bajını tólewden azat etiliwin belgilewshi ózgerisler hám qosımshalar kirgizilmekte.

Senatorlar tárepinen atap ótilgenindey, nızamnıń qabıl etiliwi mámleketimizde azıq-awqat qáwipsizligin támiyinlew, miywe-ovoщ jetistiriw tarawın mámleket tárepinen qollap-quwatlaw, agrar tarawdaǵı respublikalıq atqarıw hákimiyatı uyımlarınıń bir pútin sistemasın qáliplestiriwge xızmet etedi.

Dodalaw juwmaǵında bul nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Sonıń menen birge, “Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgiziw haqqında”ǵı nızam dodalandı.

Sońǵı jılları elimizde xalıqtıń, sonıń ishinde, isbilermenlik subektleriniń intellektuallıq múlk tarawındaǵı xabardarlıq dárejesin arttırıw, jaratılǵan intellektuallıq jumıs nátiyjelerin qorǵaw processlerin sanlastırıw arqalı artıqsha talaplardı biykarlaw hám intellektuallıq múlkti huqıqıy jaqtan isenimli túrde qorǵaw baǵdarında keń kólemli reformalar ámelge asırılmaqta.

Bul nızam menen Ózbekstan Respublikasınıń ayırım nızam hújjetlerine ózgerisler hám qosımshalar kirgizilmekte. Olar intellektuallıq múlk obektlerin mámleketlik dizimnen ótkeriw procesin ápiwayılastırıw, ayırım intellektuallıq múlk obektlerin ekspertizadan ótkeriw múddetlerin qısqartıw, dizimnen ótkeriw processlerinde artıqsha hújjetlerden waz keshiw sıyaqlı máselelerdi óz ishine alǵan.

Bunnan tısqarı, patent bajıların tólewde qosımsha qolaylıqlardı engiziw hám intellektuallıq múlk obektlerine bolǵan huqıqlardı buzǵanı ushın juwapkershilikti kúsheytiw názerde tutılmaqta.

Sonıń ishinde, “Elektron esaplaw mashinaları ushın jaratılǵan baǵdarlamalar hám maǵlıwmatlar bazalarınıń huqıqıy qorǵalıwı haqqında”ǵı nızamǵa kirgizilip atırǵan ózgeriske bola elektron esaplaw mashinaları ushın baǵdarlamalardı dizimnen ótkeriw ushın talapnama kelip túskennen soń kerekli hújjetlerdiń bar-joqlıǵı hám qaǵıydalardıń talaplarına qanshelli muwapıq ekenligi boyınsha ótkeriletuǵın tekseriw múddeti on kún etip belgilenbekte.

Sonday-aq, sanaat múlki obektlerin dizimge alıwda patentti tastıyıqlaw tártibi jeńilletilmekte. Onda sanaat múlki obekti dizimnen ótkerilgende patent talapkerge avtomat túrde elektron sistema arqalı jiberiledi.
Senatorlardıń atap ótkenindey, bul nızam mámleketimizdiń ekonomikalıq rawajlanıwına hám innovaciyalıq jaqtan tolıqtırıwǵa nátiyjeli tásir kórsetetuǵın intellektuallıq múlk sistemasın jetilistiriwge xızmet etedi. Sonday-aq, bul hújjet jámiyette intellektuallıq múlkke bolǵan huqıqlarǵa húrmet sezimin qáliplestiriwge hám intellektuallıq múlk iyeleriniń nızamlı máplerin qorǵawǵa da qaratılǵan.

Nızam senatorlar tárepinen maqullandı.

Usınıń menen Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń segizinshi jalpı májilisiniń birinshi jumıs kúni juwmaqlandı.

Ózbekstan Respublikası
Oliy Majlis Senatınıń
Málimleme xızmeti