Prezident Shavkat Mirziyoev 18-dekabr kúni Tashkent wálayatı Zangiata rayonındaǵı «Tashkent Pharma Park» innovaciyalıq ilimiy-óndirislik farmacevtika klasterine bardı, Farmacevtika tarmaǵın rawajlandırıw agentligi hám klasterdegi kárxanalar jumısı menen tanıstı, tarawdaǵı tiykarǵı wazıypalar boyınsha májilis ótkerdi.

Mámleketimiz basshısı dáslep «Tashkent Pharma Park» innovaciyalıq ilimiy-óndiris farmacevtika klasterin barıp kórdi.
Usı kompleks Prezidentimizdiń 2020-jıl 28-yanvardaǵı qararına muӯapıq shólkemlestirilgen, sol jılı 17-aprelde onıӊ qurılısına tırnaq tası qoyılǵan.
Birinshi basqıshta derlik 20 gektar maydanda texnopark qurılmaqta. Ol hákimshilik oray, izertleӯ hám raӯajlanıӯ orayı (R&D), farmacevtika ónimleriniӊ qáӯipsizligi laborotoriyası, klinikalıq izertleӯler orayı, Farmacevtika texnikalıq universiteti hám vivariydi óz ishine aladı.
Búgingi kúnde hákimshilik oray qurılıp pitkerilgen. 11 qabatlı bull imaratta Farmacevtika tarmaǵın raӯajlandırıӯ agentligi, konferenciya zalı, kovorking orayı, biznes inkubator, kitapxana, taraӯ tariyxınıӊ muzeyi jaylasqan.
Mámleketimiz basshısı bull oraydı hám gezektegi obyektlerdiӊ qurılısın kózden ótkerdi.
Klasterden tiykarǵı maqset joqarı texnologiyalardı engiziӯ arqalı mámleketimiz farmacevtika tarmaǵın raӯajlandırıӯ, xalıqaralıq innovaciyalıq sistemaǵa integraciyalasıӯ, joqarı sapalı dári-dármaqlar, medicinalıq buyımlar hám medicinalıq texnikanı islep shıǵarıӯ, maman kadrlar tayarlaӯ bolıp esaplanadı. Bul keӊ kólemli maqsetlerden kelip shıǵıp, Tashkent ӯálayatınıń Zangiata rayonınan 190 gektar jer maydanı ajıratılǵan.
Házirgi kúnde bul jerdegi sanaat zonasında ulıӯma bahası 818 million dollarlıq 21 joybar jaylastırılǵan. Olardıӊ birinshisi – «Grand Pharm Logistics Hub» tárepinen 40 million dollarlıq distribyutorlıq orayı iske qosıldı hám 300 jumıs ornı jaratıldı. Kárxanalar Túrkiya, Hindstan, Qıtay, Malayziya, Birlesken Arab Ámirlikleri, Rosiiya menen birgelikte shólkemlestiriledi.
Prezidentimiz bul joybarlardıӊ intakerleri menen sáӯbetlesti. Investiciyalardı tartıӯ hám qollap-quӯatlaӯ izbe-iz daӯam ettiriliӯin atap ótti.
Keleshekte sanaat zonasında jáne 620 million dollarlıq 20 joybar ámelge asırılıӯı mólsherlengen.
Ulıӯma, klasterde joqarı sapalı dári-dármaqlar hám medicinalıq buyımlar islep shıǵarıladı, import bolıp atırǵan ónimler lokalizaciyalanadı, 8 mıӊ jumıs ornı jaratıladı. Zárúr ámeliyatlar orayı (GxP) tovarlardıӊ tayarlanıӯınan tutunıӯshıǵa jetip barıӯına shekem bolǵan barlıq basqıshlarda xalıqaralıq standartlarǵa muӯapıqlıq hám sapasın támiyinleӯge járdem beredi.
Mámleketimiz basshısına usı jerde qurılatuǵın Farmacevtika texnikalıq universiteti haqqında málimleme berildi.
Onda farmakopeya orayı, kitapxana, sport kompleksi, oqıtıӯshılar hám sırt elli xızmetkerler ushın turaq jay boladı. Sanaat farmaciyası, bioximiya hám biomedicina, biotexnologiya, biofarmacevtika, bioinformatika sıyaqlı baǵdarlarda joqarı mamanlıqtaǵı qánigeler tayarlanadı. Onıӊ ushın bilimlendiriӯ xalıqaralıq baǵdarlamalar tiykarında jolǵa qoyıladı, mikrobiologiya, biotexnologiya, kletka biologiyası, farmakologiya, analitikalıq ximiya sıyaqlı laboratoriyalar qurıladı.
Universitette bıyılǵı oqıӯ jılında dáslepki stundetler qabıl etildi. Prezident olar menen sóylesti.
_- Biz raӯajlanǵan mámleketlerden investorlar alıp kelip atırmız. Olar Ózbekstanǵa qanday etip baha beredi? Sizler menen sóylesip, Mámleketimizdiӊ baylıǵı – jaslar ! Farmacevtika boyınsha da eӊ jaqsı baǵdarlamalardı qollanıp, keleshek ushın qánigelerdi tayarlap almasaq, basqalarǵa pul tóleymiz, baylanıslı bolıp qalamız. Sonıӊ ushın zamanagóy universitet shólkemlestirilip, dual bilimlendiriӯdi jolǵa qoyamız. Bul jerde hám bilim alasız, hám oqıǵanlarıńızdı ámelde qollanıӯ imkaniyatına iye bolasız, – dedi Shavkat Mirziyoev.

Usı oqıӯ orayınıӊ pitkeriӯshilerine Koreya Respublikasınıӊ Yonse, Ullı Britaniyanıӊ Sanderlend va De Montfort universitetleriniӊ xalıqaralıq kólemde tán alınatuǵın diplomları beriledi. Sonday-aq, Dandi, Pusan hám Purdyu universitetleri menen ilimiy birge islesiӯ jolǵa qoyılǵan.
Prezident Shavkat Mirziyoev «Tashkent Pharma Park» innovaciyalıq klasterinde farmacevtika tarawındaǵı kárxanalarınıń basshıları menen sóylesti.
Hám ekonomikalıq, hám jámiyetlik áhmiyetke iye bul tarawǵa mámleket tárepinen keń imkaniyatlar jaratılmaqta. Keyingi jeti jılda farmacevtikada óndiris 2 esege artqan. Еksport 11 esege kóbeygen. 750 million dollar investiciya ózlestirip, kárxanalardıń sanı 3 esege ósken.
Elimizde 3,5 mıń túrdegi dári-dármaqları hám medicinalıq buyımlar islep shıǵarılmaqta. Biraq bul talaptı tolıq qaplamaydı.
Sonlıqtan mámleketimiz basshısı kóp túrdegi dárilerdi mobilizaciyalaw hám eksporttı keńeytiw boyınsha áhmiyetli baslamalardı alǵa qoydı.
«Asakabank» háǵm Farmacevtika tarmaǵın rawajlandırıw agentligine iri jergilikli kárxanalar menen birge 2025-jılı keńnen paydalanılatuǵın 200 túrdegi dári-dármaqların ózlestiriw hám óndiristi 2 esege arttırıw boyınsha baǵdarlama tayarlaw tapsırıldı. Bunday joybarlarǵa sırt elden tartılǵan 400 million dollardan qolaylı shártlerde baǵdarlanadı.
Endi farmacevtika tarmaǵında Aldınǵı joybarlar investiciya qorı shólkemlestirildi. Bul qor biofarmacevtika, kletka texnologiyaları, onkologiya sıyaqlı baǵdarlarındaǵı joybarlaǵa úles penen kiredi, olarǵa katalizator boladı.
Tikleniw hám rawajlanıw qorınan «Asakabank»ke tarawdı rawajlandırıw ushın 100 million dollar kredit liniyası ashılǵan. Endi bul qarjı lizing ushın da beriledi.
«Asakabank» tárepinen farmacevtika tarawında jańa qollanbalardı kommerciyalastırıw hám startap joybarlardı qarjılandırıw ushın 10 million dollarlıq venchur kompaniya ashıladı. Startap joybar shetten qansha qarjı tartsa, usı kompaniya ushın sonsha puldı qosımsha ekspertizasız beredi.
Jańa qollanbalar ushın Innovaciya qorınan 20 milliard sum grant ajıratıladı. Bul ilimpazlar jaratıp atırǵan jańa jergilikli dári qollanbaların kommerciya joybarına aylandırıw hám startaplar ushın baǵdarlanadı.
Jergilikli farmacevtika kárxanalarına 2025-jıl 1-yanvarǵa shekem berilgen bajıxana jeńillikleri múddeti jáne 3 jılǵa sozıladı.
Mámleketimiz kárxanaları jetekshi sırt elli farmacevtika kompaniyalarınıń texnologiyası hám recepti tiykarında dáriler shıǵarıwǵa tayar. Biraq bunday kooperaciya ushın huqıqıy tiykar jaratılmaǵanı sebepli hár bir dárini jańa ónim sıyaqlı klinikalıq izertlew hám dizimnen ótkeriwge durıs kelmekte. Oǵan kóp waqıt ketedi. Sonlıqtan bul tártipti ápiwayılastırıw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.
Isbilermenlerdiń eksport bazarların keńeytiw ushın AQShtıń Azıq-awqat hám dári-dármaqlar sapasınıń qadaǵalaw basqarması (FDA) hám Evropa medicinalıq agentligi sertifikatların alıw qárejetleri byudjetten qaplap beriledi.
Elimizde ósimliklerdi sanaat usılında jetistirip, qayta islew arqalı substanciya hám kosmetikalıq komponent alıw rawajlanbaqta. Usıǵan muwapıq, «Asakabank» qatnasıwında kelesi jılı hár biri 5 gektardan bolǵan dárilik ósimlikler plantanciyası qurılıp, olardı qayta islew boyınsha 5 úlgi joybarı orınlanadı.
Ulıwma, farmacevtikada 1 milliard dollarlıq joybarlar qáliplestiriw belgilendi. Olar talabı joqarı dári-dármaqların sırt eldikindey sapada islep shıǵarıw, bazarda báseki jaratıp, bahalardı arzanlastırıwǵa qaratılǵan.
Sóylesiwde taraw wákilleri óndiristi rawajlandırıw, ónimler sapasın hám eksportın arttırıw, ilim hám bilimlendiriwdi xoshametlew boyınsha pikir-usınısların bildirdi.
Soń, Prezident shavkat Mirziyoev «Grand Pharm Logistics Hub» jumısı menen tanıstı.
Bul logistika orayı «Tashkent Pharma Park» innovaciyalıq klasteri aymaǵında on gektar maydanda jaylasqan. Joybardıń ulıwma bahası 40 million dollar bolıp, úsh qabatlı hákimshilik imarat, qoymaxanalar, miymanxanalar, asxana hám jataqxana qurılǵan. 300 den aslam jumıs ornı jaratılǵan.

Ónimlerdi saqlaw ornı 50 mıń kvadrat metr. Bul jerde úlken kólemdegi farmacevtika ónimlerin xalıqaralıq standartlar tiykarında qabıl etiw, saqlaw hám tarqatıw imkaniyatı bar. Bul basqıshlar tolıq sanlastırılǵan.
Mámleketimiz basshısı bul processlerdi kózden ótkerdi.
Logistika orayı «Tashkent Pharma Park» farmacevtika klasterindegi basqa islep shıǵarıwshılarǵa da qolaylı. Ónimlerdi saqlaw hám eksport etiwinde xalıqlaralıq «SAP» sisteması arqalı ámeliy járdem beriledi. Onıń ushın dári-dármaqlardıń sapasın támiyinlew boyınsha «GDP» hám «GSP» sertifikatları hám bajıxana qoymaxanası, xalıqaralıq júklerdi tasıw ushın licenziyalar bar.
Bul baǵdardaǵı talaplardı támiyinlew ushın xalıqaralıq standartlarǵa muwapıq hawanı suwıtıw sistemaları ornatılǵan. Júklerdi júklew waqtında da temperatura moderaciyası támiyinlenedi. Jigirmadan aslam júk mashinalarında tasıw xızmetleri de kórsetiledi. Komplekste bunday transportlar ushın turatuǵın orın hám texnikalıq xızmet shólkemlestirilgen.
Búgingi kúnde Rossiya, Qazaqstan, Túrkmenstan, Qırǵızstan, Germaniya, Polsha, Franciya, Vengriya, Rumıniya hám Túrkiya sıyaqlı mámleketler menen logiyatikalıq qatnasıqlar ornatılǵan. Bul geografiya jıldan-jılǵa keńeyip barmaqta.
Juwapkerlerge ónimlerdi saqlaw hám rásmiylestiriwde qolaylıqlardı arttırıw, ózine túser bahasın azaytıp, dárilerdi arzanlastırıw boyınsha kórsetpeler berildi.
Kompaniya farmacevtika bazarın turaqlı úyrenip, medicina tarawındaǵı mútájlilklerdi de tallap baradı. Nátiyjede jetkerip beriw baǵdarınıń kólemi keńeyip barmaqta. Bul kárxana mámleketimiz aymaǵı boylap 7 mıń 500 den aslam dárixanaǵa tovarlar jetkerip beredi. Sonday-aq, onlayn dárixana xızmeti jolǵa qoyılǵan bolıp, bul baǵdardaǵı sheriklerdiń sanı da artpaqta.
Bul jerde «GPH Academy» joybarı jolǵa qoyılǵan bolıp, bir qatar joqarı bilimlendiriw mákemeleri menen birge islespekte. Úsh bilimlendiriw orayında ámeliy sabaqlıq xanaları shólkemlestirildi. Úsh mıń farmacevt mamanlıǵın arttırıw kurslarınan ótti. Otızǵa shamalas student bul joybardıń stipendiya hám grantlarına iye boldı.

Ziyodulla JONIBEKOV,
Ikrom AVVALBOEV,
ÓzAnıń xabarshıları