Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev 16-17-sentyabr kúnleri Namangan wálayatında boldı.

Eki kúnlik sapar dawamında sanaat, awıl xojalıǵı, energetika hám sociallıq tarawda iske qosılǵan jańa obektler menen tanıstı. Wálayattı kompleksli rawajlandırıw máseleleri boyınsha májilis ótkerdi.
Mámleketimiz basshısı 17-sentyabr kúni “Kámbaǵallıqtan abadanlıqqa qaray” III xalıqaralıq forumınıń ashılıw máresiminde qatnastı hám shıǵıp sóyledi.
Prezident Shavkat Mirziyoev dúnyada baqlanıp atırǵan geosiyasiy, ekonomikalıq hám sociallıq turaqsızlıq, klimat ózgerisleri tásirinde global ekonomikalıq ósiw tómenlegeni, aqıbetinde kámbaǵal xalıq sanınıń artqanına itibar qarattı. Bul jaǵday barlıq mámleketler, xalıqaralıq shólkemler, ulıwma, dúnya jámiyetshiligi aldına jańa hám áhmiyetli wazıypalardı qoyıp atırǵanı atap ótildi.
Usınday qıyın dáwirde Ózbekstanda kámbaǵallıqqa qarsı gúresiw mámleketlik siyasat dárejesine kóterildi. Barlıq háreketler hár bir insan, ásirese, jaslar hám hayal-qızlarǵa óz potencialın tolıq kórsetiwi ushın sharayat jaratıw hám imkaniyatların keńeytiwge qaratıldı.
Jańalanǵan Konstituciyamızda pensiyalar, napaqalar hám sociallıq járdem muǵdarları eń kem tutınıw qárejetlerinen az bolmawı belgilep qoyıldı.
Izbe-iz reformalar sebepli 7,5 million xalıq kámbaǵallıqtan shıǵarılıp, 2024-jılı bul kórsetkish 8,9 procentke túsirildi. Jıldıń aqırına shekem kámbaǵallıq dárejesin 6 procentke shekem azaytıw maqset etilgen. Ótken dáwirde mámleketimizdiń ekonomikası 2 esege óskeni bunda áhmiyetli faktor boldı. Usı jıldıń juwmaǵı menen xalıqtıń jan basına dáramat 3,5 mıń dollarǵa jetiwi kútilmekte.
Jańa baslama hám tájiriybelerdi sınaqtan ótkerip, dúnyadaǵı unamlı jetiskenliklerdi úyrenip, kámbaǵallıqtı qısqartıw boyınsha Jańa Ózbekstan modeli jaratıldı.
Bárinen burın, mánzilli sociallıq dápterler engizilip, barlıq járdemge mútáj shańaraqlar qamtıp alındı. Pandemiya dáwirinde biypul dári-dármaq, sociallıq napaqalar ushın jámi 8 milliard dollarlıq qarjı hám jeńillikler berildi. Nátiyjede 5 million 200 mıń puqaranıń “kámbaǵallıq qaqpanı”na túsip qalıwı hám ekonomikalıq recessiyanıń aldı alındı.
Jámiyettiń eń tómengi buwınına túsip, “máhálle kesiminde” islesiw sisteması jolǵa qoyıldı. Hár bir úy, hár bir shańaraq penen individual reje tiykarında islesip, dáramatın arttırıw ushın jeterli resurs ajıratıldı.
Máhállelerdi abat etiw, adamlardıń turmısın jaqsılaw hám isbilermenlik infrastrukturasın rawajlandırıwǵa hár jılı 2,5-3 milliard dollar qaratılmaqta.
Awıl xalqın dáramatlı etiw ushın 235 mıń gektar paxta hám ǵálle maydanı qısqartılıp, adamlarǵa 30-50 sotixtan ajıratıp berildi. Bul 800 mıń xalıqtıń dáramatın arttırıwda áhmiyetli qádem boldı.
– Bunday keń kólemli háreketlerimiz esabınan Ózbekstan 2030-jılǵa shekem kámbaǵallıqtı eki esege qısqartıw boyınsha alǵan minnetlemesin waqtınan burın orınlawǵa háreket etpekte. Usılardı esapqa alıp, búgin jańa, jáne de joqarı sheklerdi belgilep alıwǵa tayarmız. 2030-jılǵa barıp, xalıqaralıq normalarǵa bola, Ózbekstanda absolyut kámbaǵallıqtı tolıq saplastırıwǵa barlıq imkaniyatımız bar hám biz onı álbette iske asıramız, – dedi Prezidentimiz.
Mámleketimiz basshısı “Kámbaǵallıqtan – abadanlıqqa qaray” baǵdarlamasınıń mazmun-mánisine de toqtap ótti. Bul baǵdarlama jeti tiykarǵı baǵdardı qamtıp alǵan.
Bárinen burın, kámbaǵal xalıqtı tek ǵana jumısqa jaylastırıw emes, al turaqlı jumıs orınların kóbeytip, adamlar turaqlı dáramat dáregine iye bolıwı ushın sharayat jaratılmaqta.
Jedel investiciyalıq siyasat sebepli usı jıldıń ózinde 35 milliard dollar investiciya esabınan 9 mıńnan aslam jańa kárxana, 300 mıńǵa shamalas joqarı dáramatlı jumıs ornı shólkemlestirilmekte.
Mámleket bizneske sharayat jaratıp bermekte, isbilermenler bolsa ózine sociallıq juwapkershilik alıp, mútáj xalıqtı jumıslı hám dáramatlı etiwde járdem bermekte. Usınday nátiyjeli birge islesiw sebepli usı jıldıń ózinde 270 mıńnan aslam kámbaǵal shańaraq aǵzası turaqlı jumıslı boldı.
Ekinshiden, sapalı bilimlendiriw tiykarında insan kapitalın rawajlandırıw, uzaq múddetli keleshekte kámbaǵallıqtı qısqartıwdıń tiykarǵı “drayveri” bolıp qaladı.
Atap aytqanda, kámbaǵal shańaraq balaların mektepke shekemgi bilimlendiriw menen tolıq qamtıp alıw ushın barlıq sharayat jaratıladı. Bunday shańaraqlardıń perzentleri ushın shet tili hám kásip-óner úyreniwge ketetuǵın qárejetlerdiń 80 procenti qaplap beriledi.
Keyingi bes jılda 800 mıńnan aslam xalıq zamanagóy kásiplerge oqıtılıp, joqarı dáramatlı jumıslarǵa jaylastırılǵan. Endi Kásipke tayarlaw xalıqaralıq orayları shólkemlestirilip, olardıń pitkeriwshilerine sırt elde tán alınatuǵın sertifikatlar beriw jolǵa qoyıladı.
Úshinshiden, hayal-qızlardı jámiyettiń belsendi aǵzasına aylandırıw ayrıqsha itibarda boladı. Sonlıqtan, student qızlarǵa procentsiz kredit ajıratıw, magistraturada biypul bilim alıw imkaniyatı jaratıldı. Búgin studentlerdiń 53 procentin hayal-qızlar quramaqta. Usı jıldıń ózinde 1 million 700 mıń hayal-qız jumıslı bolǵan.
Bunı dawam ettirip, “Sanlı áwlad qızları” baǵdarlaması sheńberinde 50 mıń qızlar málimleme texnologiyaları, fintex hám jasalma intellektke oqıtıladı.
Bıyıl hayal-qızlar isbilermenligin qollap-quwatlaw ushın 1,5 milliard dollar ajıratıldı. Kelesi jılı jáne 2 million hayaldı turaqlı dáramatlı etiw ilajları kóriledi.
Tórtinshiden, insan salamatlıǵı qorǵalıp, onıń imkaniyatları tolıq júzege shıǵarılmaqta. Sonıń ishinde, 140 mıń kámbaǵal shańaraqqa shıpaker biriktirilip, olar jılına bir márte tolıq medicinalıq tekseriwden ótkerilmekte.
Endi kepillengen medicinalıq xızmetler kóbeytilip, kámbaǵal shańaraqlardıń oǵan jumsaytuǵın qárejeti 2 esege qısqartıladı. Onda olarǵa biypul dári hám kepillengen medicinalıq xızmetler paketi beriledi.
Besinshiden, sociallıq qorǵawǵa mútáj xalıq penen mánzilli islesiw jolǵa qoyıldı. Bul sistema túp-tiykarınan reformalanıp, Sociallıq qorǵaw milliy agentligi shólkemlestirildi. Hár bir rayon hám qalada 100 den aslam sociallıq xızmetlerdi “bir ayna” principi tiykarında kórsetetuǵın “Insan” orayları ashıldı. Hár bir máhállede sociallıq xızmetker xalıq penen proaktiv islemekte.
Usı jıldıń ózinde 2 million 700 mıń xalıqqa sociallıq xızmetler hám járdemler kórsetildi. Ásirese, kámbaǵal shańaraqlardıń kútimge mútáj aǵzalarına jańa sociallıq xızmetlerdiń jolǵa qoyılǵanı 50 mıń miynetke jaramlı xalıq ushın jumıs islew imkaniyatın jarattı.
Sociallıq xızmetlerdiń sapasın hám qamtıp alıwın arttırıw maqsetinde Jáhán banki menen 100 million dollarlıq joybar iske qosıldı. Imkaniyatı sheklengen balalardı mektep hám kásiplik bilimlendiriw menen qamtıp alıw ushın óz aldına baǵdarlamalar ámelge asırılmaqta.
Altınshıdan, aymaqlarda infrastrukturanı jaqsılaw, adamlarǵa jasaw ushın qolaylı sharayatlar jaratıw – kóp ólshemli kámbaǵallıqtı qısqartıwda áhmiyetli qádem boladı.
Usı maqsette derlik 3,5 million xalıq jasaytuǵın sharayatı awır mıń máhállede infrastruktura jaqsılanbaqta. Kelesi jılı máhállelerde infrastrukturanı jaqsılaw, jumıs orınların kóbeytiw, isbilermenlikti qollap-quwatlawǵa jáne 400 million dollar ajıratıladı. Onda 32 rayon hám 328 awır máhálle tańlap alınıp, olardı rawajlandırıw boyınsha óz aldına baǵdarlama qabıl etiledi.
Sonday-aq, 810 máhállede suw, kanalizaciya, jol, mektep hám baqsha qurıw boyınsha 1,3 milliard dollarlıq joybarlar ámelge asırıladı.
Turaq jayǵa mútáj hám dáramatı tómen xalıqqa ipoteka sistemasınan paydalanıw ushın hár jılı 200 million dollar subsidiya ajıratıladı.
Jetinshiden, mámleketlik qárejetlerdiń 70 procentten aslamı áyne Turaqlı rawajlanıw maqsetlerine erisiw ushın jumsalmaqta.
Sonıń menen birge, global kólemde Turaqlı rawajlanıw maqsetlerine erisiw ushın rawajlanıp atırǵan mámleketlerge jılına 4 trillion dollardan aslam qarjı zárúr.
Bunday sharayatta qáwip-qáterlerdi obektiv bahalaw, finanslıq resurslardı tartıw, olardıń nátiyjeliligin arttırıw boyınsha “kámbaǵallıqqa qarsı gúresiwdiń jańa finanslıq arxitekturası”na zárúrlik sezilmekte.
Bul máselelerge sheshim tabıw maqsetinde 2026-jılı Xiywa qalasında xalıqaralıq finans institutları, donor shólkemler hám birge islesiwshi mámleketlerdiń qatnasıwında konferenciya ótkeriledi.
Forumda Islam rawajlanıw bankiniń prezidenti Muhammad al-Jassir, Aziya rawajlanıw bankiniń vice-prezidenti Ingming Yang, Yaponiya xalıqaralıq birge islesiw agentliginiń bas vice-prezidenti Sachiko Imoto, Birlesken Milletler Shólkeminiń Oraylıq Aziya boyınsha arnawlı wákili Kaxa Imnadze, Jáhán bankiniń kámbaǵallıqtı qısqartıw boyınsha global direktorı Luis Felipe Lopes-Kalva qatnastı. Ulıwma, ánjumanda 200 ge shamalas xalıqaralıq ekspertler qatnastı.
Ilaj sheńberindegi sessiyalarda kámbaǵallıqtı qısqartıwda bazar talapları, islam finansınıń imkaniyatları, biznes inklyuzivligi, insan kapitalına investiciya temasında innovaciyalıq qatnaslar dodalandı.
Xalıqaralıq forum sheńberinde Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń Islam rawajlanıw bankiniń prezidenti Muhammad bin Sulayman al-Jassir menen ushırasıwı bolıp ótti.
Ushırasıw aldınan usı abıraylı xalıqaralıq finanslıq shólkemniń basshısı forumnıń tabıslı ótkerilgeni menen qızǵın qutlıqlap, IRB Ózbekstanda kámbaǵallıqtı bunnan bılay da qısqartıw baǵdarındaǵı wazıypalardı hár tárepleme qollap-quwatlawǵa tayar ekenin atap ótti.
Mámleketimizde artqa qaytpaytuǵın túrge engen reformalar strategiyasın ámelge asırıwǵa járdemlesiw maqsetinde Bank toparı menen keń kólemli birge islesiwdi bunnan bılay da keńeytiw máseleleri dodalandı.
Keyingi jılları IRB menen sheriklik jedel rawajlanıp atırǵanı ayrıqsha qanaatlanıwshılıq penen atap ótildi. Birgeliktegi joybarlar portfeli 5 milliard dollardan artıp, búgingi kúnde transport, infrastruktura, turaq jay qurılısı, energetika, densawlıqtı saqlaw, bilimlendiriw sıyaqlı tiykarǵı tarawlardı qamtıp alǵan. Sonıń menen birge, investiciyalardıń 40 procentten aslamı jeke menshik sektorǵa tuwra keledi.
Mámleketimiz basshısı IRB menen joybarlar portfelin eki esege kóbeytiw, infrastruktura, sociallıq taraw hám jeke menshik sektor joybarların qarjılandırıw kólemin arttırıwdı názerde tutatuǵın uzaq múddetli Strategiyalıq sheriklik baǵdarlamasın qabıl etiw baslamasın alǵa qoydı.
Jeke menshik biznes potencialın júzege shıǵarıw, mámleketimiz aymaqlarında zamanagóy medicina orayların qurıw, avtomobil jolların modernizaciyalaw, irrigaciya kanalların tiklew hám betonlaw jáne basqa da baǵdarlarda anıq joybarlardı alǵa qoyıwǵa ayrıqsha itibar qaratıldı.
Soń Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev Jáhán bankiniń global direktorı Luis Felipe Lopes-Kalvanı qabılladı.
Sóylesiwler aldınan joqarı mártebeli miyman mámleketimiz basshısına Jáhán banki toparınıń prezidenti Ajay Banganıń sálemi hám eń jaqsı tileklerin jetkerdi hám “Kámbaǵallıqtan abadanlıqqa qaray” xalıqaralıq forumı tabıslı shólkemlestirilgeni menen qutlıqladı.
Jáhán banki menen strategiyalıq sheriklikti, bárinen burın, Turaqlı rawajlanıwdıń birinshi maqseti bolǵan kámbaǵallıqqa qarsı gúresiw tarawında jáne de keńeytiw máseleleri kórip shıǵıldı.
Bul global finanslıq institut penen ámeliy birge islesiwde joqarı dárejege erisilgeni úlken qanaatlanıwshılıq penen atap ótildi.
Mámleketlik baǵdarlama tabıslı ámelge asırılmaqta. Ózbekstan banktiń makroaymaqtaǵı jetekshi sheriklerinen biri bolıp esaplanadı. Joybarlar portfeli 14 milliard dollardan arttı.
Jáhán bankiniń belsene járdeminde kámbaǵallıq dárejesin anıqlaw metodologiyası islep shıǵıldı. Házirgi waqıtta Ózbekstanda kámbaǵallıq hám teńlik kórsetkishleri birgelikte diagnostika etilmekte.
“Kámbaǵallıqtan abadanlıqqa qaray” baǵdarlamasın ámelge asırıw sheńberinde hayal-qızlar hám jaslar ushın jumıs orınların jaratıw, qala hám awıllardıń sociallıq infrastrukturasın modernizaciyalaw, turizmdi rawajlandırıw boyınsha ámeliy ilajlardı óz ishine alǵan birgeliktegi joybardı tayarlaw usınıs etildi.
Jeke menshik sektor joybarların alǵa qoyıw, orta múddetli rawajlanıw baǵdarlamaların islep shıǵıw, xalıqtı dizimge alıw hám basqa da tiykarǵı baǵdarlarǵa ayrıqsha itibar qaratıldı.
Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev Aziya rawajlanıw bankiniń vice-prezidenti Ingming Yangtı da qabılladı.
Ushırasıw aldınan vice-prezident Ingming Yang mámleketimiz basshısına Aziya rawajlanıw banki basshısı Masato Kannadanıń sálemi hám eń jaqsı tileklerin jetkerdi hám forumnıń tabıslı ótkerilgeni menen qutlıqladı.
Jańa Ózbekstanda artqa qaytpaytuǵın túrge engen reformalar strategiyasın ámelge asırıw sheńberinde bul jetekshi xalıqaralıq finanslıq institut penen birge islesiwdi tereńlestiriwdiń ámeliy tárepleri kórip shıǵıldı.
Keyingi jıllarda birge islesiwde joqarı dárejege erisilgeni ayrıqsha qanaatlanıwshılıq penen atap ótildi. Búgingi kúnde “jasıl” energetika, transport, sanlı transformaciya, bilimlendiriw hám basqa da baǵdarlardaǵı joybarlar portfeli 14 milliard dollardı quramaqta.
Mámleketimiz jetekshisi ARB menen infrastruktura, mámleketlik-jeke menshik sheriklik, biznes, sociallıq taraw hám kapital bazarın rawajlandırıw boyınsha jańa joybarlardı óz ishine alǵan keń kólemli strategiyalıq sheriklik baǵdarlamasın tayarlaw áhmiyetli ekenligin atap ótti.
Kámbaǵallıqqa qarsı gúresiw, áhmiyetli minerallardı qayta islew, byudjetti qollap-quwatlaw, birgeliktegi investiciyalıq platformanı jaratıw boyınsha joybarlardı alǵa qoyıwǵa ayrıqsha itibar qaratıldı.
Sonday-aq, bank Basqarıwshılar keńesiniń jıllıq májilisine tayarlıq kóriw hám onı kelesi jılı Ózbekstanda ótkeriw ilajları dodalandı.
Bunnan soń Prezident Shavkat Mirziyoev Twraqorǵan rayonındaǵı “Iftixor kiyim sanoat” klasteriniń jańa kárxanasınıń jumısı menen tanıstı.
Namangan toqımashılıq boyınsha mámleketimizde jetekshi. Wálayat sanaatınıń úshten bir bólegi, eksportınıń yarımı usı tarawǵa tuwra keledi. Búgingi kúnde 2 mıń 500 ge shamalas toqımashılıq kárxanaları jumıs alıp barmaqta.
Olar 250 ge shamalas brendler astında ónim tayarlap, júz mıńnan aslam adamdı joqarı dáramat penen támiyinlemekte.
Sanaattıń rawajlanıwına qosımsha sharayat jaratıw maqsetinde “Namangan” erkin ekonomikalıq zonası Twraqwrǵon rayonına keńeytilgen edi. Jigirmaǵa shamalas joybarlar qatarında bul jerde “Iftixor kiyim sanoat” klasteriniń jańa kárxanası da qurıldı.
13-avgust kúni bolıp ótken videoselektor májilisinde mámleketimiz basshısı toqımashılıq kárxanalarınıń iri brendler menen birge islesiw máselesine ayrıqsha itibar bergen edi. “Iftixor kiyim sanoat”da usınday sistema jolǵa qoyılǵan. Bul jerde “Bugatti”, “Pierre Cardin”, “Roy Robson”, “Baldessarini”, “Lavard”, “Jake’S”, “Engbers”, “Cinque”, “Walbusch” sıyaqlı belgili brendlerdiń buyırtpaları boyınsha ónim tayarlanbaqta. Namanganda tigilgen kiyimler Evropa dúkanlarında satılmaqta.
Bunnan tısqarı, “Mercedes-Benz”, “BMW”, “Rolls-Royce” sıyaqlı avtomobiller ushın otırǵısh materialları da islep shıǵarılmaqta. Bul baǵdarda ol regionımızda birden-bir kárxana esaplanadı. Ulıwma, kárxana jigirmaǵa shamalas sırt el brendleri menen birgelikte jumıs alıp barmaqta.
Jańa joybardıń ulıwma bahası 198 million dollar bolıp, qarjılar tiykarınan qurılıs jumısları hám aldınǵı texnologiyalardı tartıwǵa qaratıldı. Zamanagóy imaratlar qurıldı, arnawlı laboratoriya shólkemlestirildi. Germaniya, Italiya, Túrkiya hám Polsha sıyaqlı toqımashılıqta jetekshi mámleketlerden alıp kelingen energiya únemlewshi úskeneler jumıs ónimdarlıǵın arttırdı. Kárxanadaǵı zamanagóy laboratoriya sapa qadaǵalawın támiyinlew hám abıraylı brendlerdiń isenimine erisiwde áhmiyetli orın iyelemekte.
Dáslep ápiwayı tigiwshilik cexı sıpatında jumıs baslaǵan “Iftixor kiyim sanoat” búgin paxta jetistiriwden baslap, tayar ónimdi eksportqa baǵdarlap atırǵan iri klasterge aylandı. Sapa boyınsha qatań talaplar onı xalıqaralıq bazarǵa alıp shıqtı.
Prezident kárxanadaǵı jumıs procesi menen tanıstı, xızmetkerler menen sáwbetlesti.
Kárxana tolıq quwatlılıqqa shıqqannan soń, jılına 100 million dollarlıq ónim islep shıǵaradı. Bul arqalı 2 mıń jańa jumıs ornı jaratıladı, mámleketlik byudjetke bolsa jılına salmaqlı salıq túsimleri qosıladı. Xalıqaralıq brendler menen birge islesiw ónimge kepillikli bazar, úlken valyuta túsimleri hám jańa jumıs orınların támiyinleydi.
Bul jerge Namanganda ótip atırǵan “Kámbaǵallıqtan abadanlıqqa qaray” xalıqaralıq forumınıń sırt elli miymanları da keldi. Milliy hám sırt el brendleri ushın tigilgen tayar kiyimler, sonday-aq, azıq-awqat, bılǵarı, qurılıs materialları, farmacevtika tarmaqlarındaǵı ónimler kórgizbesi qoyıldı.
Ózbekstanda biznes ushın jaratılǵan sharayatlar, milliy ónimlerimizdiń túri hám sapası miymanlarda úlken tásir qaldırdı.
Usı jerde mámleketimiz basshısına Namangan wálayatında sırt el investiciyalarınıń qatnasıwındaǵı joybarlar haqqında málimleme berildi. Atap aytqanda, qala qurılısı, toqımashılıq, qurılıs materialları, elektrotexnika, turizm, awıl xojalıǵı hám ximiya sanaatı sıyaqlı baǵdarlarda 252 iri joybar ámelge asırılıwı rejelestirilgen.
Juwapkerlerge investor hám isbilermenler ushın barlıq qolaylıqlardı jaratıp, joybarlardı jedellestiriw, kóbirek jumıs orınların jaratıp, xalıqtıń dáramatın arttırıw boyınsha tapsırmalar berildi.
Sonıń menen Prezident Shavkat Mirziyoevtiń Namangan wálayatına saparı juwmaqlandı.

Ziyodulla JONIBEKOV,
Ikrom AVVALBOEV,
Abdulaziz RUSTAMOV,
ÓzAnıń arnawlı xabarshıları