Қарор ва ижро
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 17 апрелда «2019–2028 йиллар даврида Ўзбекистон Республикасида қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида»ги қарори қабул қилинди.
Унга кўра, бугунги кунда республикамизда атроф-муҳитни муҳофаза қилишни таъминлаш, табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш, қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта ишлаш, шунингдек, ҳудудларнинг санитария ва экологик ҳолатини яхшилаш соҳасида изчил сиёсат амалга оширилмоқда.
Ана шундай талаблар асносида Прогнозлаштириш ва макроиқтисодий тадқиқотлар институти мутахассислари ёпиқ циклли иқтисодиёт экологик муаммоларни ҳал қилиши мумкинлигини таъкидлайди.
ПМТИ катта илмий ходими Диляра Султанова ёпиқ циклли иқтисодиётни ривожлантиришнинг афзалликлари ва дунё мамлакатларининг бу борадаги тажрибаси таҳлили ҳақида ЎзА мухбирига интервью берди.
– Сўнгги йилларда дунёдаги кўплаб мамлакатлар ёпиқ циклли иқтисодиёт экологик муаммоларни ҳал қилишнинг асосий чораси, деб ҳисобламоқда, – деди Д.Султанова. – Чунки у атроф-муҳит ифлосланишининг олдини олиш билан бир қаторда, ресурсларни тежаш, биологик хилма-хилликни асраш, ишлаб чиқариш ва истеъмол қилишнинг барқарор моделларини яратиш, иқлим ўзгаришига қарши курашиш, ушбу йўналишларда инновацияларни татбиқ этиш, бизнесни ривожлантириш ва қўшимча иш ўринларини яратиш имконини беради.
Албатта, бу бежиз эмас. Сабаби, бутун дунёда чиқиндиларнинг ҳосил бўлиш суръати йил сайин ошиб бормоқда. 2020 йилда жаҳонда жами 2,24 миллиард тонна қаттиқ чиқинди ҳосил бўлган. Унинг атиги 17 фоизи қайта ишланган.
2050 йилга борганда, аҳолининг тез суръатлар билан ўсиши ва урбанизация туфайли йиллик чиқиндиларнинг вужудга келиши 2020 йилдагига қараганда 73 фоизга ошиб, 3,88 миллиард тоннага етиши кутилмоқда.
Шу боис, дунёдаги қатор мамлакатлар қаттиқ маиший чиқиндиларнинг ҳосил бўлишини камайтириш ва маҳсулотлардан такроран фойдаланиш ёки уларни қайта ишлаш учун зарур чора-тадбирларни кўрмоқда.
Масалан, Нидерландия 2030 йилга бориб, ресурслардан фойдаланишни 50 фоизга камайтиришни, 2050 йилгача чиқиндиларсиз ёпиқ циклли иқтисодиётга тўлиқ ўтишни мақсад қилган. Францияда эса 100 фоиз ёпиқ циклли иқтисодиётга ўтишга оид 50 та чора-тадбирни ўз ичига олган Ёпиқ циклли иқтисодиётнинг йўл харитаси ишлаб чиқилган.
Ўзбекистон ҳам мамлакатда ёпиқ циклли иқтисодиётни татбиқ этиш ва ривожлантиришга ҳаракат қилаяпти. 2019 йилда қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта ишлашнинг самарали ва замонавий тизимини яратишни назарда тутувчи “2019-2028 йиллар даврида Ўзбекистон Республикасида қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш стратегияси” тасдиқланган.
Стратегияда ҳосил бўладиган қаттиқ маиший чиқиндиларнинг камида 60 фоизини қайта ишлашни таъминлаш, ўзига хос хусусиятга эга қаттиқ маиший чиқиндиларни қайта ишлаш ҳажмини 25 фоизгача ошириш ва чиқинди полигонларида кўмиб юбориладиган қаттиқ маиший чиқиндилар ҳажмини 60 фоизгача камайтириш каби мақсадли кўрсаткичларга эришиш кўзда тутилган.
Бундай чора-тадбирлар эса ҳудудларнинг экологик хавфсизлигини таъминлаш, ресурсларни тежаш ва чиқиндилар ҳосил бўлишини камайтириш, ҚМЧ билан боғлиқ ишларни амалга ошириш тизимини такомиллаштиришда муҳим аҳамият касб этади.
ЎзА мухбири Насиба ЗИЁДУЛЛАЕВА ёзиб олди.