Prezident Shavkat Mirziyoev 8-sentyabr kúni bilimlendiriw sistemasın reformalaw máselelerine baylanıslı prezentaciya menen tanıstı.

Mámleketimizde bilimlendiriwdiń barlıq buwınları izbe-iz rawajlandırılmaqta. Jańa bilimlendiriw orınları qurılıp hám zamanagóy úskenelenip, jaslardıń bilim alıwına barlıq sharayat jaratılmaqta. Oqıw baǵdarlamaları jańalanıp, eń aldınǵı tájiriybeler engizilmekte.
Biraq bul úzliksiz process. Qábiletli balalarǵa qánigelesken bilim beriw, jaslardıń qızıǵıwshılıqların qollap-quwatlaw, kásipke baǵdarlaw turaqlı itibardı talap etedi.
Prezentaciyada bul baǵdardaǵı rejeler hám olardı ámelge asırıw ilajları aytıp ótildi.
Bizge belgili, ruwxıy-aǵartıwshılıq jumıslar bilimlendiriwdiń bir bólegi. Biraq házirgi waqıtta bilimlendiriw mákemelerinde bunday ilajlarǵa hár qıylı qatnas jasalmaqta. Jaslardıń bos waqtın mazmunlı ótkeriw, olardıń qábileti hám talantın júzege shıǵarıwda tutas sistema joq.
Sonlıqtan, balalar baqshasınan joqarı bilimlendiriwge shekem qamtıp alǵan birden-bir milliy ideya koncepciyası islep shıǵıldı. Ol ruwxıy-aǵartıwshılıq ilajlardıń úlgi rejesi boladı. Nátiyjede bunday jumıslar tártipli hám sapalı shólkemlestirilip, oqıwshılar artıqsha ilajlarǵa tartılmaydı.
Oqıwshılardıń bos waqtın mazmunlı ótkeriw, olardıń qábileti hám umtılısın júzege shıǵarıw boyınsha da birden-bir vertikal sistema engiziledi. Usı maqsette “Bárkamal áwlad” balalar mektebi, Respublikalıq oqıwshı-jaslar orayı hám “Jaslıq” denetárbiya hám sport jámiyeti negizinde “Keleshek” orayları shólkemlestiriledi. Oqıwshılardıń baslamaların qollap-quwatlaw boyınsha mektep keńesgóyi lawazımı engiziledi.
Keyingi segiz jılda baqshalardaǵı orınlardıń sanı 2,5 millionǵa kóbeytilip, mektepke shekemgi bilimlendiriwge qamtıp alıw 78 procentke jetti. Bul qamtıp alıwdı arttırıw maqsetinde hár jılı 20 mıń orın ashıw rejelestirilgen.
Onıń ushın jańa kóp qabatlı turaq jaylardıń qurılısında olardaǵı xalıqtıń sanına sáykes mektepke shekemgi bilimlendiriw shólkeminiń de bolıwı názerde tutıladı. Baqshalarda islep atırǵan orta arnawlı maǵlıwmatlı qánigeler ushın dual bilimlendiriw hám mamanlıq arttırıw sisteması engiziledi.
Mektepke shekemgi bilimlendiriwge qamtılıwı 80 procentten tómen bolǵan rayon hám qalalarda jeke menshik sektordıń qatnasıwı qollap-quwatlanadı. Atap aytqanda, baqsha hám mekteplerdiń bos maydanlarında mámleketlik-jeke menshik sheriklik tiykarında mektepke shekemgi bilimlendiriw shólkemin qurıwǵa ruqsat beriledi. Isbilermenlerge jumıstı ózgertpew shárti menen jer uchastkaları biypul beriledi hám 7 jılǵa shekemgi jeńilletilgen kredit ajıratıladı.
2026-2028-jıllarda respublikanıń 14 aymaǵında Balalardı rawajlandırıw innovaciyalıq orayın óz ishine alǵan “Jańa áwlad” mektepke shekemgi bilimlendiriw shólkemleriniń tarmaǵı shólkemlestiriledi.
Mámleketimiz basshısı ekonomika tarmaqlarınıń házirgi hám keleshektegi talabınan kelip shıǵıp, texnika hám injenerlik baǵdarların rawajlandırıw wazıypasın qoyǵan edi. Soǵan muwapıq, Qánigelestirilgen bilimlendiriw mákemeleri agentligi sistemasında 14 aymaqta injenerlik mektepleri shólkemlestirilmekte. Bul mekteplerge balalar imtixan tiykarında tańlap alınadı hám Mámleketlik byudjet esabınan oqıtıladı. Olarda “Jańa Ózbekstan” universiteti hám Mırza Ulıǵbek atındaǵı qánigelestirilgen mektep tájiriybesi tiykarında injenerlik bilimlendiriw baǵdarlaması engiziledi. Oqıw procesi 5 jıllıq baǵdarlama tiykarında STEM modeli boyınsha shólkemlestiriledi.
2026-jıldan baslap, hár jılı ulıwma bilim beriw mektepleri arasında Ózbekstan Respublikası Prezidenti sıylıǵı ushın “Aldınǵı injenerlik mektebi” milliy tańlawı ótkeriledi.
Sonday-aq, tábiyǵıy pánlerdi oqıtıwdı jaqsılaw maqsetinde barlıq aymaqlarda qánigelestirilgen mektepler shólkemlestiriledi. Tashkent qalasındaǵı Ábiw Áliy ibn Sina atındaǵı mektep bul baǵdarda tayanısh mektep bolıp xızmet etedi.
Tashkent qalasında N.E.Bauman atındaǵı Moskva mámleketlik texnika universitetiniń filialı, “ToshTech” texnika universiteti hám Almalıq mámleketlik texnika institutı ashıladı.
Jáne bir jańalıq muǵallimshilikke mehir qoyǵan jaslardı xoshametlewge qaratılǵan. Házirgi kúnge shekem bul tarawda ayrıqsha mámleketlik stipendiya joq edi.
Sonlıqtan, bıyılǵı oqıw jılınan baslap, pedagogika baǵdarındaǵı joqarı bilimlendiriw mákemeleriniń studentleri ushın Abdulla Avloniy atındaǵı mámleketlik stipendiya shólkemlestirilmekte. Stipendiya bakalavriattıń 3-4-kursları ushın boladı, jaslardı oqıw hám ilimiy izleniwlerge iytermeleydi.
Májiliste ilim hám innovaciyalar tarawında ámelge asırılıwı rejelestirilgen jumıslar tanıstırıldı.
Joqarı bilimlendiriwden keyingi bilimlendiriw sistemasında ilimiy dárejeli kadrlardı tayarlaw tártipleri jetilistiriledi. Sonıń ishinde, doktoranturaǵa ajıratılıp atırǵan kvotalar mámleketti rawajlandırıwdıń tiykarǵı baǵdarlarınan kelip shıǵıp belgilenedi.
Ilimler akademiyasınıń respublikada perspektivalı ilimiy baǵdarlardı rawajlandırıw, fundamental, ámeliy hám innovaciyalıq izertlewlerdi ámelge asırıw, ilimiy qollanba nátiyjelerin ámeliyatqa engiziwdegi ornı kúsheytiledi.
Mámleketimiz basshısı bildirilgen usınıslardı maqullap, tiyisli hújjetlerge qol qoydı. Olardaǵı wazıypalardıń orınlanıwın sistemalı hám sapalı támiyinlew boyınsha kórsetpeler berildi.

ÓzA