Qoraqalpog‘iston Respublikasini ko‘kalamzorlashtirish maqsadida avtomobil yo‘llari dala chetlari, Infrastruktura ob’ektlari, shaharlar va boshqa aholi maskanlari, mulk shaklidan qat’iy nazar Nukus shahri va barcha tumanlarda tuproq va iqlim sharoitidan kelib chiqqan holda 2021 yil kuz va 2022 yilning bahor oylarida pavlovniya, tut, tez o‘suvchi va boshqa manzarali va aholi xonadonlari oldiga uzum ko‘chatlarini ekish rejalashtirilmoqda. Qoraqalpog‘iston Respublikasini ko‘kalamzorlashtirish maqsadida avtomobil yo‘llari dala chetlari, Infrastruktura ob’ektlari, shaharlar va boshqa aholi maskanlari, mulk shaklidan qat’iy nazar Nukus shahri va barcha tumanlarda tuproq va iqlim sharoitidan kelib chiqqan holda 2021 yil kuz va 2022 yilning bahor oylarida pavlovniya, tut, tez o‘suvchi va boshqa manzarali va aholi xonadonlari oldiga uzum ko‘chatlarini ekish rejalashtirilmoqda.
Bu haqda Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish sohasidagi nazorat bo‘yicha Nukus shahar inspeksiyasining 1-darajali inspektori Bauirjan Qurbanaliyev O‘zA muxbiriga ma’lumot berdi.
Pavlovniya daraxtining rangi kumushrang, kulrangdan och jigar ranggacha, ba’zida qizg‘ish rangga ega. Pavlovniya daraxti yengil, juda bardoshli, shu bilan birga yumshoq va egilish va burilishga chidamli. Pavlovniyaning bir kubometrining o‘rtacha massasi taxminan 208-300 kg ni tashkil qiladi, bu eman daraxtidan deyarli to‘rt baravar (bir kubometri 850 kg og‘irlikda) va qarag‘ay daraxtidan yarim yengil (bir kubometri 482 kg). Mazkur daraxt har qanday yog‘och turlari orasida vazn nisbati bo‘yicha eng yuqori ko‘rsatkichga ega. Bundan tashqari, u yuk va namlik ostida deformatsiyaga mukammal darajada qarshi turadi. Pavlovniya yog‘ochining yong‘in xavfi past. U ignabargli daraxtning (archa, qarag‘ay) yonish haroratidan ikki baravar yuqori haroratda (400 S) olov oladi.
Qadimgi davrlarda yaponlar mollarini (kiyim-kechak, zargarlik buyumlari, muhim qog‘ozlar) olovdan saqlash uchun o‘zlarining shkafi va sandiqlarini pavlovniyadan yasashgan. Pavlovniyani ochiq havoda quritish kamida 30 kun davom etadi. Yog‘och namligi 10 foizdan 12 foiz bo‘lguncha taxtalarni yuqori haroratda 24 soat davomida quritish mumkin. Yog‘ochning yashildan tortib quritilgangacha qisqarish koeffitsiyenti bo‘ylab atigi 2,2 foiz va bo‘ylama 4 foizni tashkil qiladi. Pavlovniya yog‘i qurilish materiali sifatida, daraxti esa yuqori zichlik va vazn nisbati tufayli eng yaxshi qurilish materiallaridan biridir. U har qanday qayta ishlashga ham yuqori darajada yaroqli. Ustalar uni kuchliligi, silliqligi va nuqsonlari yo‘qligi uchun tanlaydi. bugungi kunda qurilish maqsadlari uchun ishlatiladigan pavlovniya daraxti butun dunyoda juda ko‘p mahsulot – qurilish va pardozlash materiallari, mebel, interer buyumlari, musiqa asboblari va boshqalar uchun xomashyo sifatida mashhurdir. Pavlovniya yog‘ochidan uylar qurish uchun faol foydalaniladi. Uning afzalligi shundaki, tez quriydi va sinishning yuqori chidamliligiga ega.
Pavlovniyadan pardalar, qoziqlar, to‘sinlar, shiftlar, peshtoqlar, astarlar, parket, qoplama materiallar, deraza romlari, eshiklar, shuningdek, har qanday mebel ishlab chiqariladi. Pavlovniya – bu yog‘och o‘ymakorlari yumshoqligi tufayli ishlashdan mamnun bo‘lgan ajoyib materialdir. Yog‘ochning jahon bozoridagi narxi, bir kubometri qayta ishlash darajasiga qarab, 200 dan 800 dollargacha sotiladi. Shu bilan birga, o‘ta tez o‘sishi tufayli pavlovniya yillik o‘sish bo‘yicha boshqa daraxtlardan ancha oldinda. Daraxti suvni yomon singdiradi, bu esa o‘z navbatida qoralangan va laklarning tejamkor iste’mol qilinishiga yordam beradi. Pavlovniya mahsulotlari og‘ir ob-havo sharoiti ta’sirida shakli va hajmini o‘zgartirmaydi va chirishi qiyin.
Ye.Qanoatov, O‘zA