Prezident Shavkat Mirziyoevtiń basshılıǵında 21-oktyabr kúni mámleketlik basqarıw, ekonomika tarmaqları hám aymaqlarda jasalma intellekt texnologiyaların jedel engiziw máseleleri boyınsha videoselektor májilisi bolıp ótti.

Jasalma intellekt texnologiyaları ekonomikadan baslap, bilimlendiriw, medicina, awıl xojalıǵı hám basqarıw sistemasına shekem tereń kirip barmaqta. Jıldıń basında 2030-jılǵa barıp, dúnya ekonomikasında jasalma intellekt kólemi 15 trillion dollarǵa jetiwi prognoz etilgen bolsa, házirgi tallawlar bul san 20 trillion dollardan artıwın kórsetpekte.
– Búgin insaniyat jańa civilizaciya basqıshına – jasalma intellekt dáwirine isenimli qádem qoymaqta. Qaysı taraw bolmasın, bul processte qattı izlenip, anıq nátiyje islese, bir qádem aldında júrse, shek sonıki boladı”, – dedi mámleketimiz basshısı.
Ózbekstanda da jasalma intellektti rawajlandırıw boyınsha ayrıqsha qarar qabıl etilip, tarawdıń huqıqıy tiykarları jaratıldı. Qısqa dáwirde mámleketlik xızmetler, bank-qarjı, jámiyetlik qáwipsizlik, transport sıyaqlı baǵdarlarda 30 dan aslam pilot joybarlar iske qosıldı.
Ótken jılı Jasalma intellektti 2030-jılǵa shekem rawajlandırıw strategiyası tastıyıqlandı. Sanlastırıw ministrliginde bul taraw menen isleytuǵın óz aldına oray shólkemlestirildi.
Nátiyjede bir jıl ishinde mámleketimiz jasalma intellektke tayarlıq boyınsha xalıqaralıq indekste 17 tekshe joqarıladı, Oraylıq Aziyada 1-orındı iyeledi.
Endi ministrler hám tarmaq basshılarınıń sanlastırıwǵa juwapker orınbasarları bir waqıttıń ózinde tarawda jasalma intellektti rawajlandırıwǵa da juwapker bolatuǵını belgilendi. Qala hám rayonlarda da hákimlerdiń sanlastırıw hám jasalma intellekt boyınsha másláhátshisi lawazımı kirgiziledi. Kelesi jıldan ministrlik hám aymaqlarda jasalma intellektti engiziw jaǵdayın bahalaytuǵın reyting sisteması iske qosıladı.
Sırt elli ekspertler Ózbekstannıń jasalma intellekt tarawındaǵı potencialın 10 milliard dollarǵa bahalamaqta. Bunı imkaniyatqa aylandırıw hám dúnyada jasalma intellektke talap artıp baratırǵan házirgi dáwirde básekige shıdamlı bolıw ushın 3 eń tiykarǵı másele – infrastruktura, ashıq maǵlıwmatlar hám kadrlar tayarlawǵa itibardı kúsheytiw zárúr ekenligi atap ótildi.
Densawlıqtı saqlaw, energetika, bank-qarjı, bajıxana-salıq, transport, taw-kán hám awıl xojalıǵı tarawlarında jasalma intellekt boyınsha 100 joybar rejelestirilgen. Olardı ámelge asırıw ushın soǵan sáykes quwatlılıqlar, zamanagóy super-kompyuterler kerek. Biraq házirgi bar quwatlıqlar tek ǵana kishi joybarlardı iske qosıw ushın jetedi.
Sol sebepli, zamanagóy super-kompyuter klasterleri hám data-oraylardı kóbeytiw zárúrligi atap ótildi. Bıyıl 16 super-kompyuter satıp alıw ushın 50 million dollar ajıratıldı. Kelesi jılı bul qarjı 2 esege arttırıladı.
Tarawǵa investiciyalardı xoshametlew ushın Qaraqalpaqstanda jeńilletilgen rejim engiziletuǵını belgilendi. Jasalma intellekt infrastrukturasına 100 million dollardan aslam investiciya kirgizgen investorlarǵa elektr energiyasınıń bahası 5 cent etip belgilenedi, IT-park jeńillikleri qollanıladı, import úskeneleri bajıxana tóleminen azat etiledi.
Sonıń menen birge, alıs aymaqlardı joqarı tezliktegi internet penen támiyinlew ushın keyingi jıldan “sputnik internet” operatorlarınıń jumısı jolǵa qoyıladı. Olar bes jılǵa jer, múlk, payda hám qosımsha qun salıǵınan azat etiledi.
Ministrlik hám uyımlardaǵı maǵlıwmatlar hár qıylı serverlerde tarqalıp saqlanıp atırǵanı, olardıń formatları hár qıylı bolǵanı jasalma intellektti jedel rawajlandırıwǵa tosqınlıq etip atırǵanı kórsetip ótildi. Sonlıqtan, ministrlikler hám uyımlardaǵı 55, kelesi jılı qalǵan barlıq maǵlıwmatlar bazaların birden-bir data-orayǵa ótkeriw tapsırıldı.
– Jasalma intellekt baǵdarlamaları nátiyjeli islewi ushın olar, bárinen burın, ózbek tilin tolıq dárejede túsiniwi zárúr, – dedi mámleketimiz basshısı.
Ózbek tilindegi ádebiyatlar, maǵlıwmatlar, maqalalar, esabatlar, ilimiy jumıslardı sanlastırıw, jasalma intellekt milliy mádeniyatımız hám qádiriyatlarımızdı ózinde sáwlelendire alıwı ushın “Ózbek tili korpusı”n jaratıw zárúrligi atap ótildi.
Prezident jasalma intellekt tarawında kadrlar tayarlawdı bárinen burın mekteplerden baslaw kerek ekenligin atap ótti.
Usı múnásibet penen keyingi oqıw jılınan “Informatika” páni oqıw baǵdarlamalarına jasalma intellektke baylanıslı temalar kirgiziledi. Bunıń ushın Massachusets texnologiyalar institutı menen birgelikte arnawlı sabaqlıq islep shıǵıladı.
Jaslardıń jasalma intellektten paydalanıwǵa baylanıslı ideyaların anıqlaw hám joybarların qollap-quwatlaw maqsetinde “Bir million jasalma intellekt jetekshisi” joybarı keńeytiledi, bul boyınsha milliy tańlaw ótkerilip, eń joqarı nátiyje kórsetken jaslar, olardıń ustazları hám bilimlendiriw shólkemleri múnásip xoshametlenedi.
Májiliste joqarı oqıw orınlarında jasalma intellekt laboratoriyaların shólkemlestiriw ilajları da belgilep alındı. “Jańa Ózbekstan” universitetinde “tarmaq – joqarı oqıw ornı – birge islesiwshi” principi boyınsha isleytuǵın “jasalma intellekt klasteri” iske qosıladı. Joqarı oqıw orınlarında jasalma intellekt, fin-tex, kiberqáwipsizlik, IT-injenerlik, aerokosmoslıq hám bultlı texnologiyalar sıyaqlı baǵdarlar ushın mámleketlik grant kvotaları 35 procentke arttırıladı.
Studentlerdiń jasalma intellektke qızıǵıwshılıǵın arttırıw maqsetinde hár bir aymaqta joqarı oqıw orınlarınıń jámáátleri arasında jasalma intellekt boyınsha ulıwma milliy tańlaw ótkeriledi. Sıylıq qorı 1 million dollar bolǵan “Jasalma intellekt tarawındaǵı eń jaqsı startap” tańlawı ótkeriledi.
Ulıwma, tarawdı rawajlandırıw baǵdarında jetekshi kompaniyalar, sırt elli ekspertler hám watanlaslarımız, iri mámleketlik kárxanalar, bankler hám joqarı oqıw orınlarınıń háreketlerin birlestiriw maqsetinde Jasalma intellekt alyansın dúziw usınısı qollap-quwatlandı.

ÓzA