2018-jıl 30-mart kúni Tashkent qalasında Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń on tórtinshi jalpı májilisi óz jumısın dawam etti.

Senatorlar Ózbekstan Respublikası Oraylıq banki basqarması baslıǵınıń Ózbekstan Respublikası Oraylıq bankiniń 2017-jıldaǵı jumısı haqqındaǵı esabın tıńladı.

Basqarma baslıǵı M.Nurmuratov óz esabında aqsha-kredit siyasatı kúshli inflyaciya basımı saqlanıp turǵan hám ekonomikadaǵı strukturalıq ózgerisler jedel basqıshqa ótken, sonıń ishinde, valyuta siyasatı hám sırtqı sawda jumısı erkinlestirilip atırǵan bir waqıtta alıp barılǵanın atap ótti. Sol sebepli tiykarǵı itibar aqsha-kredit siyasatı qurallarınan nátiyjeli paydalanıwǵa qaratıldı.

Oraylıq bank kommerciyalıq banklerdiń kapitallasıw hám likvidlik dárejesine qoyılǵan talaplardı kúsheytti hám 2017-jıl iyun ayında qayta qarjılandırıw stavkasın 9 procentten 14 procentke kóterdi. Sonıń menen birge, kreditlew kólemleri tez pátlerde ósiwi nátiyjesinde likvidliktiń jetispewshiligine jol qoymaw ushın 2017-jıldıń ekinshi yarımında kommerciyalıq banklerge qayta qarjılandırıw kreditlerin beriw mexanizmleri engizildi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 2-sentyabrdegi «Valyuta siyasatın liberallastırıw boyınsha birinshi gezektegi ilajlar haqqında»ǵı Pármanın orınlaw baǵdarında 2017-jıldıń sentyabrinen baslap milliy valyuta almasıw kursın anıqlawdıń bazar mexanizmi engizildi, sonday-aq, xalıq hám isbilermenlik subektleri ushın valyuta qarjıların satıwǵa, satıp alıwǵa hám iyelik etiwge qoyılǵan sheklewler alıp taslandı.

2017-jılı kommerciyalıq banklerdiń jámi kapitalı 2,3 esege astı, hám 20,7 trillion sumǵa jetti. Kapitaldıń jeterlilik kórsetkishi 18,8 procentke arttı, ol bolsa xalıqaralıq normalardan 1,8 ese artıq bolıp tabıladı. Kommerciyalıq banklerdiń tartılǵan dipozitleriniń ulıwma kólemi 1,6 esege arttı hám 58,7 trillion sumdı quradı. Bankler aktivleriniń ulıwma kólemi 2 esege kóbeydi hám 2018-jıldıń 1-yanvar halatına bola 166,6 trillion sumdı quradı.

Bankler jedel kredit siyasatın ámelge asırıwdı dawam etiwi nátiyjesinde ekonomikanıń real sektorına baǵdarlanǵan kreditlerdiń jámi kólemi 2,1 esege astı hám 110,6 trillion sumdı quradı. Atap aytqanda, kommerciyalıq bankler tárepinen investiciyalıq joybarlardı qarjılandırıw ushın 16,1 trillion sumlıq kreditler ajıratıldı, ol bolsa 2016-jılǵa salıstırǵanda 1,3 esege kóp bolıp tabıladı.

Kishi biznes hám jeke isbilermenlik subektlerin qarjılay qollap-quwatlaw maqsetinde kommerciyalıq bankler tárepinen 19,6 trillion sumlıq kreditler, sonıń ishinde, 4 trillion sumlıq mikrokreditler ajıratıldı. Sonıń ishinde, hayal-qızlardıń isbilermenlik jumısı rawajlanıwın qollap-quwatlaw maqsetinde 2,8 trillion sumlıq, xızmetler hám servis tarawın rawajlandırıw ushın 3,6 trillion sumlıq jáne shańaraqlıq isbilermenlikti hám ónermentshilikti rawajlandırıw ushın 490,3 milliard sumlıq kreditler ajıratıldı.

Awıl xalqınıń turaq jay sharayatların jaqsılaw maqsetinde kommerciyalıq bankler tárepinen awıllıq jerlerde úlgi joybarlar boyınsha turaq jaylar qurıw ushın 1,8 trillion sumlıq ipoteka kreditleri berildi.

2017-jılı bank sistemasında ámelge asırılǵan ilajlar Oraylıq bank aqsha-kredit siyasatınıń nátiyjeliligin arttırıw, bank sistemasınıń qarjılay turaqlılıǵın, onıń isbilermenlik jumısın rawajlandırıwdaǵı rolin bunnan bılay da bekkemlew hám investiciyalıq processlerdegi qatnasın jedellestiriw imkaniyatın berdi, sonday-aq, eldiń makroekonomikalıq turaqlılıǵın bekkemledi.

Senatorlar esaptı dodalaw dawamında Ózbekstan Respublikası Oraylıq bankiniń jumısın bunnan bılay da jetilistiriw boyınsha pikir-usınıslar bildirdi. Bank jumısın qadaǵalawdıń xalıqaralıq principleriniń talapları hám basqa ilajları tiykarında kapitaldıń jeterliligin, kommerciyalıq banklerdiń likvidligine hám turaqlılıǵına tiyisli talaplardıń orınlanıwın támiyinlew ilajların kúsheytiw usınıs etildi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2018-jıl 23-marttaǵı «Bank xızmetleriniń ǵalabalıǵın arttırıw boyınsha qosımsha ilajlar haqqında»ǵı qararında názerde tutılǵan bank xızmetleriniń qolaylılıǵı dárejesin arttırıw, bank xızmetleri paydalanıwshılarınıń huqıqları qorǵalıwın támiyinlew, xalıqqa hám isbilermenlik subektlerine xızmet kórsetiw sapasın hám mádeniyatın túp-tiykarınan arttırıw boyınsha wazıypalardı óz waqtında jáne sapalı orınlaw zárúrligi atap ótildi. Biznes hám investiciya ortalıǵın jaqsılaw, aqsha-kredit siyasatı monetar faktorlarınıń inflyaciyaǵa kórsetetuǵın tásirin azaytıw arqalı bahalardıń turaqlılıǵın támiyinlew ushın zárúr sharayatlar jaratıw máselelerine ayrıqsha itibar qaratıw zárúr.

Dodalawdıń juwmaqları boyınsha Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń tiyisli qararı qabıl etildi.

Bunnan soń senatorlar Ózbekstan Respublikası ádillik ministriniń 2017-jılı huqıqıy úgit-násiyat hám aǵartıwıshılıqtıń jaǵdayı haqqındaǵı málimlemesin tıńladı.

Ádillik ministrligi tárepinen nızam hújjetleriniń, Ózbekstan Respublikası Prezidenti pármanlarınıń hám qararlarınıń orınlanıwın támiyinlew, normativlik-huqıqıy hújjetlerdi tarqatıw sistemasın jetilistiriw, olardıń mánisin hám áhmiyetin orınlawshılarǵa hám xalıqqa jetkeriwdiń nátiyjeli mexanizmlerin jaratıw jolında bir qatar ilajlar ótkerilip atırǵanlıǵı atap ótildi.

Ózbekstan Respublikası Prezideniniń 2017-jıl 8-fevraldaǵı «Nızam hújjetlerin tarqatıw sistemasın túp-tiykarınan jetilistiriw ilajları haqqında»ǵı qararına muwapıq normativlik-huqıqıy hújjetlerdi tarqatıw sistemasın túp-tiykarınan jetilistiriw, orınlawshılardı hám xalıqtı huqıqıy xabardar etiw sapasın arttırıw ilajları kórilmekte. 2017-jıl 7-sentyabr kúni «Huqıqıy málimlemeni tarqatıw hám onnan paydalanıwdı támiyinlew haqqında»ǵı nızam qabıl etildi. Onda mámleketlik uyımlar, ministrlikler menen vedomstvolardıń, arnawlı wákillikli uyım – Ózbekstan Respublikası Ádillik ministrliginiń, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń huqıqıy málimlemeni tarqatıw boyınsha wákillikleri, huqıqıy málimlemeni tarqatıw tártibi hám mexanizmleri belgilep berilgen.

Nızam hújjetlerin tez tarqatıw maqsetinde qorǵalǵan baylanıs kanalları (VPN) arqalı vedostvolararalıq elektron birge islesiw sisteması iske túsirilgenligi atap ótildi.

Ózbekstanda internetten paydalanıwshılardıń sanı 20 millionǵa jetkenliginen kelip shıǵıp, Ádillik ministrligi nızam hújjetlerin xalıqqa jetkeriw ushın internet imkaniyatlarınan imkanı bolǵansha kóbirek paydalanbaqta. «Feysbuk», «Instagram», «Tvitter», «Odnoklassniki» sıyaqlı ǵalabalıq sociallıq tarmaqlarda ministrliktiń arnawlı betleri ashıldı. Sońǵı 4 jıl ishinde 100 mıńnan aslam adam usı betlerge kirdi. Bunday arnawlı betler adamlar menen tikkeley sóylesiw ornına aylandı. Ministrliktiń «Xalıq penen sóylesiw» arnawlı beti internettegi eń iri joybarlarınan biri boldı, usı arnawlı betke 100 mıń adam qosıldı. «Telegram» messendjerindegi «Huqıqıy málimleme» kanalı 4 ay burın iske túsirildi hám búgin 80 mıń jazılıwshısına iye. Ol arqalı 2500 den aslam málimleme tarqatıldı.

Huqıqıy úgit-násiyatlaw tarawında paydalanıwshılardıń belsendiligin arttırıw maqsetinde tańlawlar járiyalandı. Olardıń jeńimpazları múnásip xoshametlenbekte.

Nızam hújjetleriniń mazmun-mánisin hám áhmiyetin sociallıq tarmaqlar arqalı túsindiriw maqsetinde úsh tilde (ózbek, orıs hám inglis tillerinde) «Huqıqıy málimleme» videoblogı joybarı iske túsirildi.

Kópshilik, ásirese, awıllıq jerlerdegi xalıqtıń internetten paydalana almaslıǵın inabatqa alıp, Ádillik ministrligi respublika regionlarındaǵı jumıslardıń jaǵdayın úyrenip shıqtı. Xalıqtıń huqıqıy mádeniyatın qáliplestiriw boyınsha úlken kemshilikler bar ekenligi anıqlandı. Bul bolsa jańa kóz qaraslardı izlewdi hám engiziwdi talap etpekte. Sol múnásibet penen qısqa waqıt ishinde kodeksler hám nızam hújjetleri toplamları 70 mıń nusqada basıp shıǵarılıp, orınlarǵa tarqatıldı.

Elimizge investiciyalar kirgiziw itimalı bolǵan investorlardı Ózbekstanda biznes júrgiziw ushın jaratılǵan huqıqıy sharayatlardan xabardar etiw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Milliy nızam hújjetleri bazasınıń inglis tilindegi versiyasın jaratıw ústinde jumıs alıp barılmaqta.

2017-jılı mámleketlik uyımlardıń huqıqıy úgit-násiyatqa hám aǵartıwshılıqqa baylanıslı jumısların muwapıqlastırıw boyınsha Vedomstvolararalıq keńesiniń jańalanǵan quramı tastıyıqlandı, bul keńestiń aymaqlıq komissiyaları dúzildi.

Biraq Vedomstvolararalıq keńestiń bul baǵdardaǵı jumısında bir qatar mashqalalar bar. Atap aytqanda, mámleketlik uyımlar tárepinen huqıqıy úgit-násiyat tarawında ótkerilgen ilajlar talqılanbaydı, mámleketlik uyımlardıń aymaqlıq bólimlerdiń huqıqıy úgit-násiyat tarawındaǵı jumısları ústinen tásirli qadaǵalaw ornatılmaǵan, ilajlar gónergen formatta yamasa rásmiylik ushın ótkerilmekte.

Málimlemeni dodalaw dawamında senatorlar Ádillik ministrliginiń usı tarawdaǵı jumıs nátiyjeliligin bunnan bılay da arttırıw boyınsha pikir-usınıslar berdi. Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatınıń tiyisli qararı qabıl etildi.

Soń senatorlar toy-bázimler, shańaraqlıq saltanatlar, mereke hám máresimler, marhumlardıń esteligine baǵıshlanǵan ilajlar ótkeriliwin tártipke salıw máselesin kórip shıqtı.

Toy-bázimler, shańaraqlıq saltanatlar, mereke hám máresimler, marhumlardıń esteligine baǵıshlanǵan ilajlar milliy ruwxıylıǵımızdıń ajıralmas bólegi esaplanıp, xalqımızdıń uzaq jıllıq qádriyatların hám dástúrlerin ózinde sáwlelendiredi.

Biraq keyingi waqıtlarda shańaraqlıq ilajlardı ótkeriwde dańqparazlıq, ózin kórsetiw, basqalardıń sociallıq jaǵdayın inabatqa almaw, ısırapgershilik, xalqımızdıń úrp-ádetlerin hám dástúrlerin mensinbewshilik sıyaqlı illetler kózge taslanbaqta.

Shańaraqlıq ilajlarǵa baylanıslı oǵada úlken artıqsha qárejetler jumsaw shańaraqlardıń tek sociallıq jaǵdayına emes, al pútkil ómirine, qala berdi, jámiyetimizde qáliplesken ruwxıy ortalıqqa unamsız tásir etpekte. Talqılawlarǵa qaraǵanda, jas shańaraqlar arasındaǵı ayırım ajırasıwlar toylarǵa baylanıslı halda kelip shıǵıp atırǵan mashqalalardıń aqıbetinde júz bermekte.

Usı baǵdardaǵı jumıslardıń nátiyjeliligin bunnan bılay da arttırıw maqsetinde ǴXQ arqalı Respublikalıq «Máhálle» qayırqomlıq jámiyetlik qorı hám «Nuraniy» qorı belsendileriniń múrájatı járiyalandı. Onda mámleketlik, mámleketlik emes shólkemler hám keń jámiyetshilik is-háreketlerin birlestirgen halda bul baǵdardaǵı jumıslardıń nátiyjeliligin arttırıwǵa shaqırıldı.

Senatta «Toy-bázimler shańaraqlıq saltanatlar, mereke hám máresimler, marhumlardıń esteligine baǵıshlanǵan ilajlar ótkeriliwin tártipke salıw haqqında»ǵı qarar joybarı islep shıǵıldı hám bıyılǵı jıldıń 5-25-mart kúnleri keń jámiyetshiliktiń dodalawınan ótkerildi. Bul dáwirde teleradiokanallar hám baspasózlerde júzge shamalas materiallar járiyalandı. Jetekshi internet basılımları hám sociallıq tarmaqlarda jaylastırılǵan materiallar 1,6 million márte oqıldı. Keń ulıwmaxalıqlıq dodalawlar procesinde belsene qatnasqan 400 mıńnan aslam puqara qarardı bunnan bılay da jetilistiriw boyınsha kóplegen pikir-usınıslardı bildirdi.

Shańaraqlıq ilajlardı tártipke salıw jámiyet ushın da ayrıqsha jámiyetlik áhmiyetke iye ekenligi sebepli, xalıq tárepinen bildirilgen pikir-usınıslardı inabatqa alıp, bul máseleni tártipke salatuǵın normativlik-huqıqıy hújjetti jetik islep shıǵıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatı «Toy-bázimler, shańaraqlıq saltanatlar, mereke hám máresimler, marhumlardıń esteligine baǵıshlanǵan ilajlar ótkeriliwin tártipke salıw haqqında»ǵı qarardı qabıl etti.

Usı qarar menen toy-bázimler, shańaraqlıq saltanatlar, mereke hám máresimler, marhumlardıń esteligine baǵıshlanǵan ilajlar ótkeriliwin tártipke salıwǵa tiyisli jámiyetshiliktiń pikirin úyreniw boyınsha Respublikalıq jumısshı topar dúzilip, onıń quramı tastıyıqlandı. Jumısshı topardıń tiykarǵı wazıypaları etip usı máseleniń ǴXQ, sonıń ishinde, internet basılımlarında jedel dodalanıwın shólkemlestiriw, elimizdiń hár bir aymaǵında shańaraqlıq ilajlardı ótkeriw boyınsha qáliplesken ózine tán úrp-ádetlerdi hám dástúrlerdi xalıqtıń qatnasıwında tereń úyrenip shıǵıwdan ibarat dep belgilendi. Jumısshı toparǵa dodalawlardıń juwmaǵı boyınsha tiykarlanǵan usınıslar islep shıǵıw hám joybardı Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi Senatına kórip shıǵıw ushın usınıw tapsırıldı.

Sonday-aq, qarar menen Ózbekstan Respublikası Mádeniyat minstrligi, Ózbekstan Respublikası Mámleketlik salıq komiteti, respublikalıq Ruwxıy-aǵartıwshılıq orayı, Respublikalıq Hayal-qızlar komiteti, «Shańaraq» ilimiy-ámeliy izertlew orayı, Ózbekstan avtomobil-transport agentligi, Ishki isler ministrligi, sonday-aq, mámleketlik hám mámleketlik emes shólkemlerge toy-bázimler, shańaraqlıq saltanatlar, mereke hám máresimler, marhumlardıń esteligine baǵıshlanǵan ilajlar ótkeriliwin tártipke salıwǵa baylanıslı máselelerdi tereń úyrenip, Jumısshı toparǵa tiykarlanǵan usınıs kirgiziw tapsırıldı.

Bunnan tısqarı, «Jámiyetlik pikir» jámiyetshiliktiń pikirin úyreniw orayı xalıqtıń keń qatlamları arasında toy-bázimler, shańaraqlıq saltanatlar, mereke hám máresimlerdi ıqsham hám tártipli ótkeriw boyınsha sociallıq soraw ótkerip, Jumısshı toparǵa ulıwmalasqan talqılaw maǵlıwmatın usınıwı tapsırıldı.

Bunnan soń senatorlar Ózbekstan Respublikası Joqarǵı Sudınıń quramına ózgerisler kirgiziw haqqındaǵı máseleni kórip shıqtı.

Jalpı májiliste Oliy Majlis Senatı wákilligine kiretuǵın basqa da máseleler kórip shıǵıldı hám tiyisli qarar qabıl etildi.

On tórtinshi jalpı májilis dawamında 20 másele, sonıń ishinde, elimizde ámelge asırılıp atırǵan reformalardıń nátiyjeliligin arttırıw. xalıqaralıq birge islesiwdi rawajlandırıw, 2017-2021-jıllarda Ózbekstan Respublikasın rawajlandırıwdıń bes tiykarǵı baǵdarı boyınsha Háreketler strategiyasın jedel isbilermenlikti, innovaciyalıq ideyalardı hám texnologiyalardı qollap-quwatlaw jılında ámelge asırıwǵa baylanıslı Mámleketlik baǵdarlamasın izbe-iz orınlawǵa qaratılǵan 13 nızam kórip shıǵıldı. Atap ótilgenindey, senatorlar tárepinen qabıl etilgen qararlar xalıqaralıq birge islesiwdi keńeytiwdiń, elimiz aymaǵında qáwipsizlik ortalıǵın jaratıwdıń, puqaralardıń huqıqların, erkinlikleri menen nızamlı mápleriniń kepilliklerin bunnan bılay da bekkemlewdiń, elimizde turaqlılıqtı hám tınıshlıqtı támiyinlewdiń áhmiyetli faktorı bolıp xızmet etedi.

Usınıń menen Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis Senatınıń on tórtinshi jalpı májilisi óz jumısın juwmaqladı.

Ózbekstan Respublikası

Oliy Majlis Senatınıń

Málimleme xızmeti