Burın xabar etilgenindey, Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev 15-mart kúni Astana qalasında bolıp ótken Oraylıq Aziya mámleket basshılarınıń birinshi másláhát ushırasıwında qatnastı.

Astana qalasındaǵı Aqorda rezidenciyasında Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevti Qazaqstan Respublikası Prezidenti Nursultan Nazarbaev kútip aldı.

Dáslep eki el basshılarınıń tar sheńberdegi ushırasıwı bolıp ótti. Ózbekstan hám Qazaqstan Prezidentleri eki tárepleme birge islesiwdiń búgingi jaǵdayı hám keleshegin dodaladı. Óz-ara birge islesiwdi izbe-iz rawajlandırıw, tınıshlıq hám qáwipsizlikti bekkemlew máseleleri hám táreplerdi qızıqtırǵan regionallıq jáne xalıqaralıq mashqalalar boyınsha pikir alısıldı.

Shavkat Mirziyoev ellerimiz arasındaǵı jaqsı qońsıshılıq hám birge islesiw qatnasıqları bekkemlenip atırǵanın atap ótti.

– Sońǵı jıllarda eki el aarsındaǵı baylanıslar jedel rawajlanbaqta. Ózbekstan menen Qazaqstan arasındaǵı tovar almasıw kólemi 2 milliard AQSh dollarına jetkeni qatnasıqlardıń qanshelli joqarı tezlikte rawajlanıp atırǵanın kórsetedi. Bul kórsetkishti 5 milliard AQSh dollarına jetkeriw jolındaǵı háreketlerimiz de jaqın waqıtlarda óz nátiyjesin beredi, – dedi Ózbekstan Prezidenti.

Nursultan Nazarbaev Shavkat Mirziyoevti Qazaqstanǵa kelgeni menen qutlıqlap, bul eki mámleket arasındaǵı sóylesiwlerdiń logikalıq dawamı, táreplerdi qızıqtırǵan máselelerdi sheshiw ushın qolay imkaniyat ekenin atap ótti.

– Siziń baslamańız benen shólkemlestirilgen Oraylıq Aziya mámleket basshılarınıń másláhát ushırasıwı regionda ellerdiń barlıq tarawlardaǵı birge islesiwinde áhmiyetli orın tutadı. Ótken eki jılda Ózbekstan hám Qazaqstan arasında erisilgen kelisimler tariyxıy áhmiyetke iye. Biz bir dáryadan suw ishetuǵın qońsılarmız. Solay eken, mámleketlerimiz arasında sheshilmegen másele bolmawı kerek, – dedi Qazaqstan basshısı. – Sonı ayrıqsha atap ótpekshimen, Ózbekstanda alıp barılıp atırǵan aqılǵa uǵras siyasatıńız búgin pútkil regionǵa unamlı tásir etpekte.

Sońǵı eki jılda Ózbekstan hám Qazaqstan arasındaǵı birge islesiw baylanısları jedellesti. Eki mámleket basshıları usı dáwir ishinde altı márte túrli dárejedegi saparlardı ámelge asırdı. Xalıqaralıq hám regionallıq shólkemler sheńberinde ushırasıwlar bolıp ótti. Bunnan tısqarı, túrli waqıyalar múnásibeti menen telefon arqalı sóylesiwler hám múrájatlar almasıwı shólkemlestirildi.

2017-jıldıń mart ayında qol qoyılǵan Ózbekstan Respublikası menen Qazaqstan Respublikası arasında strategiyalıq sheriklikti bunnan bılay da tereńlestiriw hám tatıw qońsıshılıqtı bekkemlew haqqındaǵı Birliktegi deklaraciya hám túrli dárejedegi 212 hújjet óz-ara baylanıslardıń shártnamalı-huqıqıy tiykarın sezilerli dárejede bekkemleydi.

Bul óz-ara sawda kóleminiń jáne túriniń turaqlı artıwında, energetika hám mashina qurılısı tarmaqlarında áhmiyetli investiciyalıq joybarlardı ámelge asırıw baslanǵanında, avtomobil, temir jol hám hawa transportı tarawındaǵı birge islesiw keńeygeninde baqlanbaqta.

Eki el arasında tovar almasıw kólemi turaqlı ósip barmaqta, ekonomikanıń túrli tarmaqlarında iri qospa joybarlar ámelge asırılıp atır. Transport qatnawı tarawında ámeliy birge islesiw sezilerli dárejede keńeyip, regionlar arasında sheriklik bekkemlenbekte, Ózbekstan hám Qazaqstanda mádeniy-gumanitarlıq ilajlar ótkerilmekte.

Ózbekstan hám Qazaqstan Prezidentleri eki tárepleme qatnasıqlardı rawajlandırıw máseleleri hám táreplerdi qızıqtırǵan regionallıq hám xalıqaralıq mashqalalar boyınsha pikir alıstı.

Bunnan soń Oraylıq Aziya mámleket basshılarınıń birinshi másláhát ushırasıwı baslandı.

Bárshemizge belgili, mámleketimiz basshısı 2017-jıldıń 10-noyabr kúni BMSh qáwenderliginde Samarqand qalasında bolıp ótken «oraylıq Aziya: birden-bir tariyx hám ulıwmalıq keleshek, turaqlı rawajlanıw hám jetilisiw jolındaǵı birge islesiw» temasındaǵı xalıqaralıq konferenciyada usı ushırasıwdı ótkeriw usınısın alǵa qoyǵan edi. Sol waqıtta bul baslamanı regiondaǵı barlıq mámleketler hám xalıqaralıq shólkemler qollap-quwatlaǵan hám Qazaqstan Respublikası Prezidenti Nursultan Nazarbaev birinshi ushırasıwdı Astanada ótkeriwdi usınıs etken edi.

Joqarı dárejedegi ushırasıwda Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev, Qazaqstan Respublikası Prezidenti Nursultan Nazarbaev, Qırǵızstan Respublikası Prezidenti Sooronbay Jeenbekov, Tájikstan Respublikası Prezidenti Imomali Rahmon, Túrkmenstan Respublikası Májilisi Baslıǵı Akja Nurberdieva qatnastı.

Ushırasıwdı Qazaqstan Respublikası Prezidenti Nursultan Nazarbaev ashtı.

Sammitte region elleri arasında siyasiy, sawda-ekonomikalıq hám gumanitarlıq birge islesiwdi rawajlandırıw, terrorizm, diniy ekstremizm, narkotik hám qural-jaraq kontrabandasına qarsı birgelikte gúresiw, Oraylıq Aziyada qáwipsizlik hám turaqlılıqtı bekkemlew máseleleri dodalandı.

Oraylıq Aziya geografiyalıq hám geosiyasiy ǵana emes, al qádriyatları uqsas birden-bir mádeniy mákan bolıp esaplanatuǵını atap ótildi. Usı kózqarastan ellerimiz arasında regionlararalıq birge islesiw máselesine ayrıqsha itibar qaratıw zárúr. Bul Oraylıq Aziyada turaqlı rawajlanıwdı támiyinlegen halda ellerimiz aymaqlarınıń sanaat, investiciya hám intellektual tarawlardaǵı potencialın tolıq iske qosıw imkaniyatın beredi.

Mámleket basshıları ǴMDA, ShBSh, Islam birge islesiw shólkemi hám basqa da abıroylı xalıqaralıq strukturalardıń mexanizmleri sheńberinde óz-ara birge islesiwdi bunnan bılay da bekkemlew zárúrligin atap ótti. Ushırasıwda region elleri arasında siyasiy. sawda-ekonomikalıq. transport, mádeniy-gumanitarlıq hám basqa da tarawlardaǵı birge islesiwdi rawajlandırıwǵa tiyisli keń kólemli máseleler kórip shıǵıldı.

Oraylıq Aziya elleri xalıqların kóp mıń jıllıq tuwısqanlıq hám jaqsı qońsıshılıq baylanısları baylanıstırıp turadı. Tariyx, din, ulıwmalıq mádeniyat hám dástúrler birlestiredi. Regionımızda dúnyanıń rawajlanıwına úlken tásir etip atırǵan teńi-tayı joq mádeniyat hám rawajlanıw bar bolıp ol Oraylıq Aziya elleriniń ulıwma keleshegin, turaqlı rawajlanıwın hám tınıshlıǵın támiyinlewde bekkem tiykar bola aladı.

Sońǵı jıllarda region mámleketleri jaqsı qońsıshılıq hám óz-ara paydalı birge islesiw principleri tiykarında sawda ekonomikalıq, transport kommunikaciya, mádeniy-gumanitarlıq tarawlarda, qáwipsizlik hám turaqlılıq máselelerinde óz imkaniyatın júzege shıǵarmaqta. Oraylıq Aziyanı turaqlı ekonomikalıq rawajlanǵan hám joqarı jetilisken regionǵa aylandırıw jolında isenimli qádem bolmaqta. Mámleketler ulıwma region máplerinen kelip shıǵıp shegara, suwdan paydalanıw, transport hám sawda sıyaqlı úlken máselelerge nátiyjeli sheshim tappaqta.

Atap aytqanda, bir neshe jıllardan berli mashqalalı másele sıpatında qarap kelingen Ózbekstan. Qazaqstan hám Túrkmenstan mámleketlik shegaralarınıń tutasqan jerdegi aymaǵı haqqındaǵı shártnamaǵa qol qoyıldı. Ózbekstan hám Qırǵızstan óz shegaralarınıń 85 procenti boyınsha kelisimge eristi. Transport tarawındaǵı birge islesiw barǵan sayın keńeymekte. Tájikstan menen tikkeley avia, temir jol hám avtomobil qatnawı tiklendi. Ámiwdáryadan ótetuǵın Túrkmenabad-Farob jańa temir hám avtomobil jollarınıń kópirleri iske túsirildi. Ózbekstan-Qırǵızstan-Qıtay temir jolınıń qurılısı boyınsha kelisimge erisildi.

Ózbekstan tárepiniń baslaması menen region elleriniń isbilermen toparları hám jetekshi kárxanaları wákilleriniń qatnasıwında kóplegen ushırasıwlar ótkerildi. Bul ekonomikalıq baylanıslardı sezilerli túrde jedellestiriw hám óz-ara sawda kólemin arttırıw imkaniyatın berdi. Ózbekstannıń region elleri menen tovar aylanısı ortasha 20-30 procentke ósti.

Ózbekstan Oraylıq Aziyanıń barlıq mámleketleri menen ulıwmalıq shegaraǵa iye. Elimiz rawajlanıwınıń shegaralarımız qáwipsizliginen suw resursların aqılǵa uǵras bólistiriwge shekemgi barlıq turmıslıq máselelerdi sheshiw region mámleketleri menen qatnasıqlarımızǵa tikkeley baylanıslı. Transport-kommunikaciya hám energetika tarawlarındaǵı iri regionallıq joybarlardı qońsı mámleketler menen belsene birge islespey, olardıń joqarı dárejede integraciyalasıwın támiyinlemey ámelge asırıp bolmaydı.

Ushırasıwda Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev shıǵıp sóyledi.

Mámleketimiz basshısı regionallıq hám xalıqaralıq birge islesiwdi keńeytiwde Oraylıq Aziya mámleketleriniń sawda-ekonomikalıq baylanısların rawajlandırıw, bul baǵdarda turaqlı sóylesiwdi jolǵa qoyıw, ulıwma regionallıq mashqalalarǵa birgelikte sheshim tabıw maqsetinde Oraylıq Aziya mámleket basshılarınıń másláhát ushırasıwın turaqlı ótkeriw endigiden bılay dástúrge aylanıwı kerek ekenligin atap ótti.

Qáwipsizlik máseleleri dodalanıp, búgingi kúnde regionnıń barlıq elleri terrorizm, diniy ekstremizm, transmilliy jınayatshılıq hám narkotrafik qáwip-qáterge dus kelip atırǵanı atap ótildi.

Awǵanstanda sociallıq-ekonomikalıq infrastrukturanı tiklewge, onıń regionallıq ekonomikalıq processlerge qosılıwına hár tárepleme kómeklesiw, shet el mámleketleri hám xalıqaralıq shólkemlerdiń qatnasıwında usı el jaslarınıń hár túrli terroristlik hám ekstremistlik strukturalardıń tásirine túsip qalıwına jol qoymaw boyınsha anıq ilajlar islew zárúrligi atap ótildi.

Mámleketlik shegaralardı delimitaciyalaw baǵdarındaǵı máselelerdi sheshiw boyınsha tez jolǵa qoyılǵan hám birgelikte tereń oylap ámelge asırılıp atırǵan jumıslardı dawam etiw kerekligi atap ótildi.

Regionda suw resurslarınan ádalatlı paydalanıw máselesi qatnasıwshılardıń dıqqat orayında boldı.

Aral teńiziniń ekologiyalıq jaǵdayı boyınsha regionallıq hám xalıqaralıq dárejedegi is-háreketlerdi birlestiriw usı mashqalaǵa qarsı múnásip ilaj kóriwdiń tiykarǵı faktorı ekenligi atap ótildi.

Oraylıq Aziya elleri arasında innovaciyalıq jumıs baǵdarında birge islesiw baylanısların keńeytiw, mámleketler arasında eksport-import máselesinde bir-birin qollap-quwatlaw boyınsha da pikir alısıldı.

Region elleri arasında mádeniy-gumanitarlıq baylanıslardı, doslıq hám jaqsı qońsıshılıq qatnasıqlardı bekkemlew máselesi de kún tártibinen orın aldı. Bul Oraylıq Aziyadaǵı regionallıq birge islesiwdi jedellestiriwdiń tiykarǵı shártlerinen biri sıpatında atap ótildi. Mádeniy-gumanitarlıq sóylesiwdi turaqlı dawam ettiriw, eller arasında mádeniyat kúnlerin hám hár qıylı mádeniy ilajların shólkemlestiriw, bilimlendiriw hám turizm tarawındaǵı almasıwlardı rawajlandırıw tiyis ekenligi atap ótildi.

Ǵalaba xabar qurallarınıń wákilleri menen ushırasıwda Qazaqstan Respublikası Prezidenti Nursultan Nazarbaev Oraylıq Aziya mámleket basshılarınıń másláhát ushırasıwı nátiyjeli ótkeni, bul sıyaqlı ushırasıwlar birge islesiwdi bunnan bılay da rawajlandırıwǵa xızmet etetuǵının atap ótti.

Oraylıq Aziya mámleket basshıları keyingi másláhát ushırasıwın 2019-jıl Nawrız bayramı qarsańında Tashkentte ótkeriwge kelisip aldı.

Ózbekstan region elleri menen sawda-ekonomikalıq baylanıslardı bunnan bılay da bekkemlew tárepdarı. Sońǵı eki jılda mámleketimiz basshısı Túrkmenstan, Qazaqstan, Qırǵızstan hám Tájikstanǵa barıp óz-ara baylanıslardı bekkemlew jolında zárúr qádemlerdi qoydı. Bir ǵana Qazaqstan menen eki tárepleme tovar almasıw kólemin 2 milliard AQSh dollarına jetkeriwge erisildi. Tárepler 2020-jılda bul kórsetkishti 5 milliard AQSh dollarına jetkeriwdi rejelestirgen.

Ózbekstanda qazaqstanlı investorlardıń qatnasıwında 260 kárxananıń jumısı jolǵa qoyılǵan bolsa, qońsı mámlekette elimizdiń isbilermenleriniń qatnasıwında 105 biznes subekti jumıs alıp barmaqta. 2017-jılı Astana hám Tashkent qalalarında bolıp ótken biznes-forumlardıń nátiyjesi boyınsha ulıwma nırqı 1,2 milliard AQSh dolları muǵdarındaǵı kelisimlerge erisildi. Siyasiy tarawdaǵı sóylesiwlerdiń rawajlanıwı ekonomikalıq baylanıslardı bunnan bılay da jedellestiriw ushın qolay ortalıq jaratadı. Bul tek sawda aylanısın hám investiciyalardıń kólemin keńeytiwge xızmet etip qoymastan, al, mádeniy-gumanitarlıq baylanıslardıń rawajlanıwına da kepillik jaratadı.

Ótken jıldıń sentyabr ayında eki el basshıları 2018-jılı Qazaqstanda Ózbekstan jılın hám 2019-jılı Ózbekstanda Qazaqstan jılın ótkeriwge kelisip alǵan edi.

Qazaqstan Respublikası 2018-jıldı elde Ózbekstan jılı dep járiyaladı. Bul qazaq xalqı hám Qazaqstan mámleketiniń ózbek xalqına húrmeti, elimizge joqarı itibarınıń belgisi bolıp esaplanadı.

Usı múnásibet penen «Astana opera» teatrında saltanatlı máresim bolıp ótti. Onda Ózbekstan, Qazaqstan, Qırǵızstan, Tájikstan Prezidentleri hám Oraylıq Aziya mámleketleri delegaciyalarınıń aǵzaları, diplomatiyalıq korpus wákilleri, shet elli veteran miymanlar qatnastı.

Máresimde Shavkat Mirziyoev hám Nursultan Nazarbaev shıǵıp sóyledi. Ózbekstan hám Qazaqstan basshıları bul iri ilaj eki xalıq arasındaǵı mádeniy baylanıslardı bunnan bılay da rawajlandırıw, óz-ara tájiriybe almasıw hám doslıq baylanısların bekkemlewde áhmiyetli rol atqaratuǵının atap ótti.

Qazaqstan Respublikası Prezidenti Nursultan Nazarbaev eki tárepleme qatnasıqlardı rawajlandırıw jolındaǵı úlken xızmetleri ushın Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevti birinshi dárejeli «Doslıq» ordeni menen sıylıqladı.

Qazaqstan Respublikasında Ózbekstan jılı ashıq, dep járiyalandı.

Ózbek kórkem óner sheberleriniń shıǵıwları jıynalǵanlarǵa kóterińki keypiyat baǵıshladı.

Qazaqstanda Ózbekstan jılı sheńberinde mádeniy-aǵartıwshılıq ilajlar, dóretiwshilik ushırasıwlar, festivallar ótkeriw, Qazaqstan mádeniyat ǵayratkerleriniń Ózbekstanǵa saparları ámelge asırırılatuǵını mólsherlengen.

Usınıń menen, Prezident Shavkat Mirziyoevtiń Qazaqstan Respublikasına saparı juwmaqlandı. Oraylıq Aziya mámleket basshılarınıń másláhát ushırasıwında dodalanǵan máseleler regionnıń ele iske qosılmaǵan sheksiz imkaniyatlarǵa hám úlken potencialǵa iye ekeni, bul jerde rawajlanıw, turaqlılıq hám tınıshlıqtı támiyinlew – usı mámleketler tolıq erise alatuǵın bir maqsettegi jetiskenlik ekeninen dárek bermekte.

Abu Bakr WROZOV,

ÓzA nıń arnawlı xabarshısı,

Tashkent-Astana-Tashkent