Bugungi kunda O‘zbekiston neft-gaz sanoati nafaqat yerosti boyliklarini qazib olish, balki qayta ishlash va mahsulot ishlab chiqaruvchi majmualar tizimiga aylandi. Bu tarmoqda sanoat yuksak darajada rivojlanib, ichki va tashqi bozorda talab yuqori bo‘lgan mahsulotlar ishlab chiqarish va sotish bo‘yicha qator yirik korxonalarni birlashtirdi.

Hozirgi bosqichda tarmoqning asosiy iqtisodiy yo‘nalishlaridan biri uglevodorod xomashyosini chuqur qayta ishlash va undan qo‘shimcha qiymatga ega mahsulotlar ishlab chiqarish, xorijiy investitsiyalarni jalb etish hamda eksport geografiyasini kengaytirish hisoblanadi. Bu boradagi loyihalarni amalga oshirish uchun mamlakatimizga neft va gaz qazib chiqarishda yetakchi bo‘lgan qator yirik chet el kompaniyalari jalb etilmoqda. Rossiyaning “Lukoyl” neft kompaniyasi bilan hamkorlikda “Qandim – Xauzak – Shodi – Ko‘ng‘irot” mahsulot taqsimoti bitimi doirasida bunyod etilgan Qandim gazni qayta ishlash majmuasi ulardan biridir.

Ta’kidlash joizki, Qandim gazni qayta ishlash majmuasi muddatidan 8 oy avval qurib bitkazildi. Bundan roppa-rosa ikki yil ilgari 2016-yil 19-aprelda Qandim gazni qayta ishlash majmuasi qurilishi boshlanishiga bag‘ishlangan marosim bo‘lib o‘tgan edi. Majmua va infratuzilma obyektlarini barpo etishda 10 mingga yaqin ishchi-mutaxassis qatnashdi. Korxona foydalanishga topshirilishi bilan 2 mingdan ortiq doimiy ish o‘rni yaratildi.

Qandim gazni qayta ishlash majmuasi tarkibiga gaz qazib olish va yig‘ish tizimi, ikkita gazni qayta ishlash texnologik tarmog‘i, mahsulotlarni ortish va tashish uchun terminallar, magistral gaz quvuri orqali tabiiy gazni eksport qilish hamda muhandislik va energoresurslar bilan ta’minlash qurilmalari kiradi. Bu yerga gaz ikkita tabiiy gaz yig‘ish punktiga birlashtirilgan 114 quduqdan keladi.

Majmuaning ishga tushirilishiga bag‘ishlangan marosimda Rossiya Federatsiyasi energetika vaziri Aleksandr Novak, “Lukoyl” kompaniyasi prezidenti Vagit Alekperov, diplomatik korpus, davlat va jamoat tashkilotlari vakillari, zavod ishchi-muhandislari, yoshlar, milliy va xorijiy ommaviy axborot vositalari xodimlari ishtirok etdi.

Marosimda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev nutq so‘zladi.

Davlatimiz rahbari Harakatlar strategiyasiga muvofiq amalga oshirilayotgan ishlar sanoatning yetakchi yo‘nalishlarini izchil rivojlantirishga xizmat qilayotgani samarasida yoqilg‘i-energetika tarmog‘iga to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar faol jalb etilayotganini ta’kidladi. Xususan, Qandim gazni qayta ishlash majmuasi O‘zbekiston bilan Rossiya hamkorligi barcha sohalarda jadal rivojlanib borayotganining yorqin namunasi ekanini qayd etdi.

Rossiya Federatsiyasi Prezidenti Vladimir Putinning tabrigini ushbu mamlakatning energetika vaziri Aleksandr Novak o‘qib eshittirdi.

“Lukoyl” kompaniyasi prezidenti Vagit Alekperov, Qandim gazni qayta ishlash majmuasi muhandisi Shahzod Qurbonov, neft-gaz sohasi faxriysi Komil Fozilov ushbu sana mamlakatimiz uchun tarixiy kun ekani, cho‘ldagi mo‘jizaga aylangan mazkur majmua O‘zbekistonda hududlar iqtisodiyotini rivojlantirish, aholi farovonligini yuksaltirishga qaratilayotgan islohotlarning natijasi ekanini ta’kidladi.

Shundan so‘ng Qandim gazni qayta ishlash majmuasi faoliyatiga start beruvchi ramziy tugma bosildi.

– Biz bugun juda muhim voqea guvohi bo‘ldik, – dedi Rossiya Federatsiyasining O‘zbekistondagi Favqulodda va muxtor elchisi Vladimir Tyurdenev. – Men ikki yil avval mana shu majmua poydevoriga tamal toshi quyilgan kunni mamnuniyat bilan eslayman. Qandim loyihasi O‘zbekiston iqtisodiyotida alohida o‘rin tutadi. Zero, Prezident Shavkat Mirziyoyev ta’kidlaganidek, Qandim majmuasi O‘zbekistonga faqat tabiiy xomashyo bilan cheklanib qolmay, uni chuqur qayta ishlash borasida ham katta imkoniyat yaratadi.

– Mazkur ulkan sanoat korxonasi O‘zbekiston, Rossiya va Koreya Respublikasi muvaffaqiyatli hamkorligining yorqin namunasidir, – dedi Koreya Respublikasining mamlakatimizdagi Favqulodda va muxtor elchisi Kvon Yong U. – Qandim majmuasi O‘zbekistonda gazdan unumli foydalanish, uni eksport qilish ko‘rsatkichlarini oshirishga salmoqli hissa qo‘shadi. O‘ylaymanki, muvaffaqiyatli amalga oshirilgan ushbu loyiha boshqa sohalarni modernizatsiya qilish va rivojlantirish jarayonida koreyalik investorlarning ishtiroki ortishiga katta turtki beradi.

Xulosa qilib aytganda, Qandim gazni qayta ishlash majmuasining ishga tushirilishi O‘zbekistonda gaz konlarini o‘zlashtirishda yangi bosqichni boshlab berdi. O‘zbekiston iqtisodiyotining yetakchi tarmoqlaridan biri bo‘lgan neft-gaz sohasi rivoji mamlakatimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligi yanada oshishida muhim omil bo‘ladi.

Davlatimiz rahbari majmuaning texnologik jarayonini ko‘zdan kechirdi. Laboratoriya va markaziy boshqaruv pultida bo‘ldi.

Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev Buxoroga tashrifi davomida viloyat va tumanlar hokimlari, xo‘jalik birlashmalari rahbarlari, mutasaddilar bilan yig‘ilish o‘tkazdi.

Yig‘ilishda davlatimiz rahbarining joriy yil 16-17 fevral kunlari viloyatga tashrifi asnosida belgilangan vazifalar ijrosi muhokama qilindi.

Davlatimiz rahbari dastlab viloyatdagi to‘rt sektor rahbarlari, tashkilot va idoralar mas’ullari bilan muloqot qildi. Unda Prezidentimizning joriy yil 2 mart kuni viloyatga tashrifi chog‘ida belgilangan vazifalar ijrosining borishi ko‘rib chiqildi. Viloyat ijtimoiy-iqtisodiy salohiyatini yuksaltirish, aholi turmush farovonligini oshirishga qaratilgan vazifalar belgilab olindi.

Shavkat Mirziyoyev “Navoiyazot” aksiyadorlik jamiyati faoliyati bilan tanishdi.

“Navoiyazot” aksiyadorlik jamiyati 1964-yilda ishga tushirilgan. Korxonada qishloq xo‘jaligi, neft-gaz tarmog‘i, energetika va tog‘-kon sanoati ehtiyoji uchun 70 dan ortiq turdagi mahsulot ishlab chiqariladi. Vaqt o‘tishi bilan texnologik uskuna hamda qurilmalar jismonan va ma’nan eskirdi. Ko‘p miqdorda elektr energiyasi va boshqa tabiiy resurslarni sarf qilish evaziga mahsulot ishlab chiqara boshladi. Ya’ni foydali ish koeffitsenti bugungi davrga umuman mos kelmay qoldi. Bu jihatlar e’tiborga olinib, korxonada bosqichma-bosqich modernizatsiya ishlari amalga oshirilmoqda.

Xususan, jamiyat hududida uchta yirik investitsion loyiha – Polivinilxlorid (PVX), kaustik soda va metanol ishlab chiqarish, Ammiak va karbamid ishlab chiqarish hamda Azot kislotasi ishlab chiqarish korxonalari qurilishi qizg‘in davom etmoqda. Ushbu korxonalarga zamonaviy, tejamkor texnologik uskunalar o‘rnatiladi.

Prezidentimiz yangi obyektlardagi bunyodkorlik ishlari bilan tanishdi, quruvchilar, xorijlik investorlar bilan muloqot qildi.

Polivinilxlorid (PVX), kaustik soda va metanol ishlab chiqarish loyihasining umumiy qiymati 500 million AQSH dollaridan oshadi. Qurilish ishlarini Xitoyning “China CAMC Engineering CO. LTD” va “HQC (Shanghai)” kompaniyalari konsorsiumi hamda yurtimiz mutaxassislari amalga oshirmoqda.

Korxona foydalanishga topshirilgach, yiliga import o‘rnini bosuvchi 100 ming tonna polivinilxlorid, 75 ming tonna kaustik soda, 300 ming tonna metanol tayyorlanadi. 900 dan ortiq ish o‘rni yaratiladi. Mahsulotning 50 foizdan ziyodini eksport qilish ko‘zda tutilgan.

Qurilish ishlarida 197 zamonaviy texnika, 1280 ishchi mehnat qilmoqda. Korxonani malakali xodimlar bilan ta’minlashga ham alohida e’tibor qaratilayotir. Bu yerga o‘rnatiladigan zamonaviy uskunalarni boshqarish uchun mamlakatimizdagi oliy ta’lim muassasalarida muhandis-texnolog, mexanik, energetik, iqtisodchi va dasturchilar tayyorlanyapti. Ishchilarning asosiy qismi Navoiy shahridagi kasb-hunar kollejlarida tayyorlanadi.

Davlatimiz rahbari bu kabi yirik ishlab chiqarish korxonalarining mamlakatimiz iqtisodiyotidagi o‘rni haqida to‘xtalib, qurilish ishlarini tez va sifatli yakunlash bo‘yicha mutasaddilarga topshiriqlar berdi.

“Navoiyazot” aksiyadorlik jamiyatining mavjud energiya sarfi yuqori bo‘lgan ammiak ishlab chiqarish 1-2 navbatlarini ekspluatatsiyadan chiqarish ko‘zda tutilgan. Xususan, Ammiak va karbamid ishlab chiqarish bo‘yicha umumiy qiymati 985 million dollar bo‘lgan loyiha amalga oshirilmoqda. Qurilish ishlari yakunlangach, bu yerda yiliga 660 ming tonna ammiak, shuningdek, 577,5 ming tonna karbamid olish, ulardan tayyorlanadigan mineral o‘g‘itlar turini oshirish imkoniyati paydo bo‘ladi. 500 ga yaqin ish o‘rni yaratiladi.

Yaponiyalik hamkorlar (“Mitsubishi Heavy Industries, Ltd”, “Mitsubishi Corporation” kompaniyalari) bilan birgalikda barpo etilayotgan majmuani 2020-yilda foydalanishga topshirish rejalashtirilgan.

Aksiyadorlik jamiyatining azot ishlab chiqarish bo‘yicha eski 1-2 navbatlari ham ekspluatatsiyadan chiqarilmoqda. Ya’ni kelasi yili yana bir loyiha – Azot kislotasi ishlab chiqarish majmuasi qurilishini nihoyasiga yetkazish rejalashtirilgan. Texnik iqtisodiy asoslarga muvofiq umumiy qiymati 216,6 million dollarga teng ushbu ishlab chiqarish obyekti Shveysariyaning “CASALE SA” kompaniyasi tomonidan bunyod etilmoqda. Bu yerda yiliga 500 ming tonna mahsulot tayyorlash mumkin bo‘ladi, 122 ta ish o‘rni yaratiladi.

Bu kabi yirik ishlab chiqarish korxonalarida mehnat qiladigan tajribali muhandis va ishchi-xodimlarni tayyorlashga alohida e’tibor qaratish zarur. Kerak bo‘lsa, ularni xorijdagi korxonalarga jo‘natib, tajriba almashish va malaka oshirishini yo‘lga qo‘yishimiz lozim, dedi Shavkat Mirziyoyev.